Αυτή μπορεί να είναι η τελευταία μας μέρα: Το σύμπαν μπορεί να καταστραφεί ανά πάσα στιγμή

Ένα σενάριο που μοιάζει βγαλμένο από επιστημονική φαντασία — αλλά βασίζεται σε πραγματική φυσική — προβληματίζει όλο και περισσότερο την επιστημονική κοινότητα: θα μπορούσε να υπάρχει ένας «αόρατος μηχανισμός αυτοκαταστροφής» στο ίδιο το σύμπαν, ικανός να το εξαφανίσει μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου; Ακόμα πιο ανησυχητικό: μήπως έχει ήδη ενεργοποιηθεί;

Ορισμένοι θεωρητικοί φυσικοί υποστηρίζουν ότι το σύμπαν όπως το γνωρίζουμε ίσως να μην βρίσκεται σε μια απολύτως σταθερή κατάσταση. Αντίθετα, ενδέχεται να υφίσταται σε αυτό που αποκαλείται «ψευδές κενό»: μια προσωρινή και επισφαλής μορφή ύπαρξης. Και το πρόβλημα ξεκινά όταν αυτή η κατάσταση μεταπέσει στο λεγόμενο «αληθινό κενό» — ένα γεγονός που θα μπορούσε να εξαπλωθεί σαν ανεξέλεγκτη ενεργειακή φούσκα, καταστρέφοντας άμεσα ολόκληρη τη γνωστή πραγματικότητα.

Μια εύθραυστη ισορροπία

Στην καρδιά αυτής της δυνητικά ολέθριας θεωρίας βρίσκεται το πεδίο Higgs — το πεδίο που προσδίδει μάζα στα υποατομικά σωματίδια και, κατ’ επέκταση, διαμορφώνει την ίδια τη δομή της ύλης. Από την ανακάλυψη του μποζονίου Higgs το 2012, οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι οι τιμές του ενδέχεται να υποδηλώνουν πως το πεδίο Higgs δεν βρίσκεται στην απόλυτα σταθερή ενεργειακή του μορφή.

Αν πράγματι ισχύει αυτό, τότε το σύμπαν μας ισορροπεί πάνω σε ένα ενεργειακό «τσακισμένο σχοινί». Οποιαδήποτε αλληλεπίδραση – από μια σύγκρουση σωματιδίων υψηλής ενέργειας μέχρι μια αυθόρμητη μετάπτωση μέσω του φαινομένου της κβαντικής σήραγγας – θα μπορούσε να το ωθήσει στο «αληθινό κενό». Το αποτέλεσμα θα ήταν ένα είδος «κοσμικού τείχους θανάτου», που θα εξαπλωνόταν με την ταχύτητα του φωτός, εξαφανίζοντας τα πάντα στο διάβα του – από πλανήτες και άστρα μέχρι τις ίδιες τις θεμελιώδεις δυνάμεις της φύσης.

Και το χειρότερο; Δεν θα το βλέπαμε ποτέ να έρχεται. Αν κάτι τέτοιο ξεκινούσε, η εξάπλωσή του θα ήταν τόσο ραγδαία που δεν θα είχαμε την παραμικρή προειδοποίηση – ούτε δευτερόλεπτα, ούτε κλάσματα του χρόνου.

Κατάρρευση της φυσικής πραγματικότητας

Στο σενάριο της κατάρρευσης του ψευδούς κενού, δεν μιλάμε απλώς για καταστροφή της ύλης, αλλά για θεμελιώδη επαναπροσδιορισμό των ίδιων των νόμων της φυσικής. Οι σταθερές που κυβερνούν τη μάζα, τις αλληλεπιδράσεις και την ίδια την ύπαρξη θα ανατραπούν. Ολόκληρες χημικές δομές θα διαλυθούν. Η ζωή – τουλάχιστον όπως την ξέρουμε – θα είναι αδύνατη.

Ακόμη πιο τρομακτική είναι η πιθανότητα αυτό να έχει ήδη συμβεί. Αν μια φυσαλίδα «αληθινού κενού» έχει δημιουργηθεί κάπου στο σύμπαν, ενδέχεται ήδη να κινείται προς το μέρος μας, χωρίς να το γνωρίζουμε. Βέβαια, λόγω της συνεχούς διαστολής του σύμπαντος, μπορεί να μην μας φτάσει ποτέ – ή να καταστραφεί προτού φτάσει.

Ένας κύκλος χωρίς τέλος;

Κάποιες θεωρίες πάνε ακόμα πιο μακριά, προτείνοντας ότι το ίδιο το Big Bang, η Μεγάλη Έκρηξη που γέννησε το σύμπαν μας, μπορεί να ήταν αποτέλεσμα μιας παρόμοιας κατάρρευσης σε προηγούμενο «σύμπαν». Αν ισχύει αυτό, τότε ίσως βρισκόμαστε σε έναν αέναο κοσμικό κύκλο γέννησης και καταστροφής – και απλώς περιμένουμε τη σειρά μας.

Για την ώρα, το σενάριο του «ψευδούς κενού» παραμένει υποθετικό, έστω και με βάση υπαρκτές φυσικές εξισώσεις. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι μια τέτοια καταστροφή επίκειται. Ωστόσο, όπως έχουν παραδεχθεί πολλοί επιστήμονες, η ίδια η ύπαρξη του πεδίου Higgs εγείρει ερωτήματα που ίσως δεν είμαστε ακόμα έτοιμοι να απαντήσουμε.

Ένα πράγμα είναι βέβαιο: το σύμπαν είναι πολύ πιο εύθραυστο – και πολύ πιο παράξενο – απ’ όσο νομίζουμε.