O «χάρτης» των Ευρωπαίων royals: Από το Μονακό έως τη Νορβηγία και ο ισχυρός οίκος των Ουίνδσορ

Διαμαντόπουλος Χρήστος

24/09/2022 11:26

Στον απόηχο του θανάτου της βασίλισσας Ελισάβετ Β’, το ζήτημα της μοναρχίας τίθεται έντονα στο επίκεντρο. Η βασίλισσα Ελισάβετ II του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν βασίλισσα 15 άλλων Βασιλείων της Κοινοπολιτείας που αποτελούσαν παλαιότερα τη Βρετανική Αυτοκρατορία, μια θέση που τώρα έχει αναλάβει ο γιος της και νυν μονάρχης, ο βασιλιάς Κάρολος Γ’.

Οι συνταγματικές μοναρχίες είναι αναμφίβολα η πιο δημοφιλής μορφή βασιλικής ηγεσίας στη σύγχρονη εποχή, αποτελώντας σχεδόν το 70% όλων των μοναρχιών. Αυτή η κατάσταση επιτρέπει σε δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις να κυβερνούν τη χώρα, ενώ ο μονάρχης εκτελεί τελετουργικά καθήκοντα.

Οι περισσότεροι μονάρχες είναι κληρονομικοί, κληρονομώντας τη θέση τους από τύχη που γεννήθηκαν στη συγκεκριμένη οικογένεια.

Σήμερα στην Ευρώπη επιβιώνουν 12 κράτη με πολίτευμα τη μοναρχία (10 κληρονομικές μοναρχίες και 2 αιρετές): το Πριγκιπάτο της Ανδόρας, το Κράτος της Πόλης του Βατικανού, το Βασίλειο του Βελγίου, το Βασίλειο της Δανίας, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βασίλειο της Ισπανίας, το Βασίλειο των Κάτω Χωρών, το Πριγκιπάτο του Λιχτενστάιν, το Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου, το Πριγκιπάτο του Μονακό, το Βασίλειο της Νορβηγίας και το Βασίλειο της Σουηδίας. Πρόκειται, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, για συνταγματικές μοναρχίες, στις οποίες ο μονάρχης δεν συμμετέχει στην άσκηση της εξουσίας διά νόμου, ή δεν χρησιμοποιεί τις εξουσίες του βάσει συμφωνίας.

Ακολουθούν οι σημαντικότερες περιπτώσεις μοναρχίας στην Ευρώπη:

Ισπανία

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η βασιλική οικογένεια της Ισπανίας, που κάποτε θεωρούνταν υπόδειγμα σύγχρονης μοναρχίας αλλά πλέον έχει πληγεί από τα απανωτά σκάνδαλα που προκάλεσε ο τέως Βασιλιάς Χουάν Κάρλος.

Το 2020 ο τέως βασιλιάς Χουάν Κάρλο – που πλέον βρίσκεται αυτοεξόριστος στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα - που παραιτήθηκε από τον θρόνο το 2014, με επιστολή του προς τον γιο του, βασιλιά Φελίπε, ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει τη χώρα για να σώσει τη μοναρχία, μετά την εμπλοκή του σε σκάνδαλο δωροληψίας, που σχετίζεται με την παραχώρηση σύμβασης σε ισπανική κοινοπραξία για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής στη Σαουδική Αραβία.

Ο Χουάν Κάρλος υπηρέτησε ως βασιλιάς της Ισπανίας από τον Νοέμβριο του 1975 μέχρι το 2014, όταν παραιτήθηκε από τον θρόνο υπέρ του γιου του, Φελίπε. Τα περισσότερα από τα 40 χρόνια της βασιλείας του υπήρξε δημοφιλής, καθώς ήταν εκείνος που οδήγησε αναίμακτα την χώρα του από την δικτατορία στη δημοκρατία. Όμως, τον Απρίλιο του 2012 ο βασιλιάς δέχθηκε κριτική, όταν ταξίδεψε για κυνήγι ελεφάντων στη Μποτσουάνα ενώ η χώρα του βρισκόταν στη δίνη σοβαρής οικονομικής κρίσης.

Ο Χουάν Κάρλος ανέβηκε στον θρόνο το 1975, μετά τον θάνατο του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο και κέρδισε τον σεβασμό των Ισπανών για τον ρόλο που έπαιξε στη μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία. Ομως, η δημοτικότητά του υπέστη πλήγμα τα τελευταία χρόνια, λόγω των σκανδάλων που αποκαλύφθηκαν.

Ολλανδία

Στην Ολλανδία, μια σειρά από γκάφες κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού οδήγησαν τη δημοτικότητα του βασιλιά Γουλιέλμου - Αλέξανδρου και της οικογένειάς του σε ιστορικό χαμηλό. Σύμφωνα με έρευνα η εμπιστοσύνη του κόσμου στον μονάρχη είχε πέσει στο 54% από το 80 % που ήταν μετά την ανάληψη των καθηκόντων του από τη μητέρα του, βασίλισσα Βεατρίκη, το 2013.

«Έχουν σκληρή δουλειά μπροστά τους για να αποκαταστήσουν τη δημοτικότητά τους και να δείξουν ότι βρίσκονται σε επαφή με τους απλούς ανθρώπους», είπε ο Ολλανδός ιστορικός Han van der Horst, αναφερόμενος στην πτώση της δημοτικότητας του Ολλανδού Βασιλιά.

Υπενθυμίζουμε ότι τα μέλη της ολλανδικής βασιλικής οικογένειας αναγκάστηκαν να τερματίσουν τις διακοπές στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 2020, αμέσως μετά το μερικό lockdown στην Ολλανδία, μετά από την κατακραυγή, και επίσης επικρίθηκαν πέρυσι όταν η πριγκίπισσα Αμαλία, η μελλοντική Βασίλισσα, γιόρτασε τα 18α γενέθλιά της με 21 καλεσμένους ενώ οι Ολλανδοί πολίτες είχαν τη δυνατότητα να δέχονται στα σπίτια τους έως τέσσερα άτομα.

Δανία

Γνωστή για τις καλλιτεχνικές της τάσεις και τις περιστασιακά αμφισβητήσιμες στιλιστικές επιλογές της, η Μαργκρέτε 'Β της Δανίας είναι πλέον η μακροβιότερη βασιλισσα στην Ευρώπη μετά από 50 χρόνια στον θρόνο. Μετά τον θάνατο της Βασίλισσας Ελισάβετ Β' στις 8 Σεπτεμβρίου, η βασίλισσα Μαργκρέτε της Δανίας είναι πλέον η μόνη βασίλισσα στον κόσμο, η μακροβιότερη αρχηγός κράτους της Ευρώπης και η μακροβιότερη μονάρχης στη διεθνή σκηνή εκτός απο τον Σουλτάνο του Μπρουνέι.

Αν και πολλές άλλες βασιλικές οικογένειες έχουν τις δικές τους βασίλισσες, πρόκειται για συζύγους βασιλιάδων που απέκτησαν τίτλους μετά το γάμο τους, αντί να έχουν κληρονομήσει την ευθύνη να κυβερνούν, όπως έκανε η βασίλισσα Μαργκρέτε.

Η 82χρονη μονάρχης παρακολούθησε την κρατική κηδεία της Ελισάβετ, μαζί με τον γιο της, τον διάδοχο του θρόνου Φρέντερικ και εθεάθη να δακρύζει στο θέαμα του φέρετρου στο Αβαείο του Γουέστμινστερ. Η Μαργκρέτε ήταν στην πραγματικότητα τρίτη ξαδέρφη της Ελισάβετ, καθώς και οι δύο γυναίκες ήταν δισέγγονες της Βασίλισσας Βικτώριας και η φιλία τους μετράει πολλές δεκαετίες

Και οι δύο μοιράζονταν το πάθος τους για τα σκυλιά και είχαν αρκετή οικειότητα, ώστε να απευθύνονται η μια στην άλλη με τα παρατσούκλια «Νταίζη» και «Λίλιμπετ» αντίστοιχα. Όταν έμαθε για τον θάνατο της Ελισάβετ, ήταν η πρώτη ξένη μονάρχης που απέτισε φόρο τιμής στην Αυτή Μεγαλειότητα, γράφοντας μια συγκινητική επιστολή στον βασιλιά Κάρολο Γ΄ εκφράζοντας τα συλλυπητήριά της.

Λόγω μιας ατυχούς συγκυρίας, μια εκδήλωση για τον εορτασμό του χρυσού ιωβηλαίου της Mαργκρέτε και των 50 χρόνων δημόσιας υπηρεσίας είχε προγραμματιστεί για τη Δευτέρα αμέσως μετά το θάνατο της Ελισάβετ. Μιλώντας πριν από το πλατινένιο ιωβηλαίο της Ελισάβετ νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι, η Mαργκρέτε είπε σε συνέντευξη στο ITV News ότι η Ελισάβετ ήταν μια «τεράστια έμπνευση» για εκείνη.

«Ήταν 26 ετών όταν έγινε βασίλισσα», είπε η Μαργκρέτε. «Όταν μεγάλωνα, ήλπιζα ότι δεν θα ήμουν τόσο νέα όταν θα πέθαινε ο πατέρας μου. Μου έκανε τεράστια εντύπωση. Το γεγονός ότι αφιέρωσε τη ζωή της».

Η Mαργκρέτε γεννήθηκε στις 16 Απριλίου 1940, το μεγαλύτερο παιδί του Φρειδερίκου ΙΧ της Δανίας και της Iγκριντ της Σουηδίας, μόλις μια εβδομάδα μετά την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας στην πατρίδα της. Αυτή και οι δύο μικρότερες αδερφές της, οι πριγκίπισσες Μπένεντικτ και Άννα Μαρία, μεγάλωσαν σε παλάτια στην Κοπεγχάγη και στη Βόρεια Ζηλανδία.

Έγινε κληρονόμος πριν από τον θείο της, πρίγκιπα Κνουντ, χάρη σε μια συνταγματική τροποποίηση που τέθηκε σε ισχύ το 1953, χωρίς την οποία θα είχε αποτραπεί από το να γράψει ιστορία ως η πρώτη γυναίκα που κάθισε στον θρόνο της Δανίας μετά τη συνονόματή της, Μαργκρέτε ενώ κυβέρνησε τα σκανδιναβικά βασίλεια μεταξύ 1375 και 1412.

Δεν φόρεσε το στέμμα μέχρι τον θάνατο του πατέρα της στις 14 Ιανουαρίου 1972, όταν ήταν 32 ετών, έξι χρόνια μεγαλύτερη από την Ελισάβετ την περίοδο της στέψης της. Μέχρι τότε, είχε σπουδάσει στο Κέιμπριτζ και τη Σορβόννη, είχε περιοδεύσει στην Αμερική και γνώρισε τους Έλβις Πρίσλεϋ, Ντιν Μάρτιν και Τζέρι Λιούις και παντρεύτηκε τον Γάλλο διπλωμάτη Henri de Laborde de Monpezat τον Ιούνιο του 1967, με τον οποίο απέκτησε δύο γιους, τον Φρειδερίκο και τον Ιωακείμ.

Η Μαργκρέτε έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα δημοφιλής μονάρχης σε όλη τη διάρκεια της βασιλείας της, παρά το γεγονός ότι περιστασιακά επέπληξε το κοινό για κακή συμπεριφορά κατά τη διάρκεια τηλεοπτικών ομιλιών, ιδίως κατά τις πρώτες ημέρες της πανδημίας του κορονοϊού. Είναι γνωστή για το πάθος της για την εικονογράφηση, τη μετάφραση, τα κοστούμια και τα σκηνικά και την αρχαιολογία και για την εντυπωσιακή άρνησή της να κόψει το κάπνισμα, μια συνήθεια που την έκανε να ονομαστεί «Βασίλισσα του σταχοδοχείου».

Το μοναδικό γούστο της στα ρούχα έχει επίσης προκαλέσει συζητήσεις, οπως λόγου χάρη το λουλουδάτο αδιάβροχο σε έντονα χρώματα που φόρεσε σε έναν εορτασμό των 70ων γενεθλίων της βασίλισσας Sonja της Νορβηγίας το 2007.Η βρετανική Vogue έκανε λόγο ως «μια αφανή ηρωίδα του στυλ».

Υπερασπιζόμενος το αδιάβροχο, ο συγγραφέας μόδας Άντερς Κρίστιαν Μάντσεν έγραψε: «Εκκεντρική στην καρδιά της, νόμιζε ότι θα λάμπριζε τις γκρίζες καλοκαιρινές μέρες που θα έπρεπε να αποβιβάσει το βασιλικό της γιοτ στη βροχή. «Έχει φτιάξει μια βασιλική γκαρνταρόμπα που κρέμεται ανάμεσα στη φαντασία και την ιστορία».

Σουηδία

Ο βασιλιάς της Σουηδίας Κάρολος ΙΣΤ΄ Γουσταύος έκλεισε φέτος τα 76 του χρόνια, αλλά παραμένει ένας σύγχρονος Σκανδιναβός μονάρχης που συμμετέχει σε όλα. Λαμβάνει μέρος σε podcast, τοποθετεί ηλιακούς συλλέκτες στο παλάτι και υποστηρίζει μια αλλαγή του νόμου ώστε η μεγαλύτερη κόρη του να μπορεί να τον διαδεχθεί.

Στο παρελθόν όταν ο Καρλ Γκούσταφ όταν έγινε ο νεότερος μονάρχης στον κόσμο στα 27 του, είχε τη φήμη του… άτακτου που αγαπούσε τα γρήγορα αυτοκίνητα. Μια βιογραφία του 2010 αποκάλυψε ακόμα περισσότερα γεγονότα της ζωής του που μάλλον ήθελε να μην μάθουν ποτέ οι υπήκοοί του. Αυτά περιλάμβαναν επισκέψεις σε υπόγεια σεξ κλαμπ και την ερωτική του σχέση με μια Σουηδή τραγουδίστρια. Ο βασιλιάς δεν αρνήθηκε ποτέ τους ισχυρισμούς, λέγοντας μόνο ότι αυτός και η βασίλισσα Σίλβια είχαν «γυρίσει σελίδα».

Νορβηγία

Ο βασιλιάς Χάραλντ έχει εκσυγχρονίσει με παρόμοιο τρόπο τη μοναρχία της Νορβηγίας, μέσα από μια σειρά φιλλοπεριβαλλοντικών δράσεων αλλά και με την στάση ζωής του αφού παντρεύτηκε μια κοινή θνητή. Ο λόγος για τη σημερινή βασίλισσα Sonja την οποία παντρεύτηκε το 1968.

Ο Χάραλντ, ο οποίος διαδέχθηκε τον πατέρα του, Olav V, το 1991, σπούδασε στην Οξφόρδη και εκπροσώπησε τη χώρα του σε αγώνες ιστιοπλοΐας σε τρεις Ολυμπιακούς Αγώνες, θεωρείται ότι είναι ένας πολύ αποτελεσματικός ομιλητής και παθιασμένος με την εθνική ενότητα, ειδικά σε περιόδους εθνικής κρίσης.

Αν και ο βασιλιάς της Σουηδίας αντιμετωπίζει από το 2003 σοβαρά προβλήματα υγείας έχει αναφέρει ότι δεν θα παραιτηθεί.

Βέλγιο

Το Βέλγιο, σύμφωνα με όσα έχει αναφέρει ένας Φλαμανδός εθνικιστής, είναι «ένα ατύχημα της ιστορίας» που το ενώνουν μόνο ο Βασιλιάς του, η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου και οι μπύρες. Από τότε που ο Λεοπόλδος Α', θείος της Βασίλισσας Βικτώριας, έφτασε στο πρόσφατα δημιουργημένο βελγικό κράτος το 1831, η μοναρχία έπαιξε τον ρόλο της στη συγκράτηση μιας χώρας που διασπάστηκε σε γλωσσικές γραμμές. Ο σημερινός μονάρχης, Φίλιππος, βασιλιάς των Βέλγων, έχει κάτι περισσότερο από θεσμικό ρόλο. Μετά τις εθνικές εκλογές, ο Βασιλιάς ήταν αυτός που προσκάλεσε τους ηγέτες των κομμάτων στο παλάτι για να ξεκινήσουν τη λεπτή διαδικασία οικοδόμησης ενός πολυκομματικού συνασπισμού Φλαμανδών-Γαλλόφωνων.

Παρά την ενεργή του δράση στην πολιτική ο ενθουσιασμός των πολιτών για το πρόσωπό του είναι περιορισμένος. Μια έρευνα του 2017 στο Le Soir ανέφερε ότι σχεδόν τα δύο τρίτα των Βέλγων πίστευαν ότι το κόστος των 35 εκατομμυρίων ευρώ της μοναρχίας είναι πολύ υψηλό, ενώ οι μισοί ήθελαν να τερματίσουν τις κρατικές πληρωμές στον πρίγκιπα Λοράν, τον επιρρεπή στις γκάφες αδελφό του βασιλιά. Επίσης η οικογένεια δεν έχει καταφέρει να αποφύγει τα σκάνδαλα. Ο Αλβέρτος Β', ο οποίος παραιτήθηκε το 2013, αναγκάστηκε να παραδεχτεί την πατρότητα της καλλιτέχνιδας Ντελφίν Μποέλ, αφού χρόνια αρνιόταν ότι είχε αποκτήσει παιδί κατά τη διάρκεια εξωσυζυγικής σχέσης.

Μονακό

Η πριγκιπική οικογένεια των Γκριμάλντι του Μονακό, που θεωρείται η παλαιότερη δυναστεία στην Ευρώπη, προσθέτει το δικό της χρώμα στην ευρωπαϊκή βασιλική παλέτα.

Ο κυρίαρχος πρίγκιπας Αλβέρτος Β' κληρονόμησε το στέμμα από τον δημοφιλή πατέρα του, τον πρίγκιπα Ρενιέ (οι μονάρχες του Μονακό είναι Πρίγκιπες και όχι Βασιλιάδες), ο οποίος πέθανε το 2005 και απολάμβανε λάμψη χολιγουντιανού σταρ λόγω του γάμου του με την τη λαμπερή σταρ Γκρέις Κέλι η οποία έχασε τη ζωή της σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 1982.

Ωστόσο τα σκάνδαλα του οίκου Γκριμάλντι σε σχέση με τον γάμο του Αλβέρτου απασχολούν τα τελευταία χρόνια με αρνητικό τρόπο τα ΜΜΕ.

Η Σαρλίν, η οποία έκλεισε τα 44 της χρόνια τον περασμένο Ιανουάριο, εισήχθη σε άγνωστη θεραπευτική μονάδα έξω από το Μονακό τον περασμένο Νοέμβριο, λίγες ημέρες μετά την επιστροφή της στο πριγκιπάτο μετά από 10μηνη απουσία στη Νότια Αφρική.

Φίλοι της Σαρλίν δήλωσαν στο Page Six ότι η Πριγκίπισσα «παραλίγο να πεθάνει», όταν βρισκόταν στην πατρίδα της, το Κέιπ Τάουν.

Τις εβδομάδες μετά την άφιξή της, στο πριγκιπάτο, φίλοι της πριγκίπισσας μίλησαν στο Page Six, λέγοντας πως «είναι άδικο να παρουσιάζεται ότι έχει κάποιο είδος ψυχικού ή συναισθηματικού προβλήματος. Δεν ξέρουμε γιατί το παλάτι υποβαθμίζει το γεγονός ότι παραλίγο να πεθάνει στη Νότια Αφρική». Η πηγή εξήγησε ότι η βασίλισσα είχε μια σοβαρή λοίμωξη η οποία είχε ως αποτέλεσμα «σοβαρά προβλήματα με τα ιγμόρεια και την κατάποση που προέρχονται από μια προηγούμενη χειρουργική επέμβαση».

Σύμφωνα με το «Tatler» φίλοι της πριγκίπισσας Σαρλίν έδωσαν την εικόνα πως η πρώην κολυμβήτρια είναι υπολογίσιμη δύναμη. Διέψευσαν ότι είναι «αφελής» και παγιδευμένη σε έναν δυστυχισμένο γάμο με τον Αλβέρτο, λέγοντας: «Δεν πιστεύω ούτε για ένα δευτερόλεπτο ότι δεν ήξερε τι έκανε όταν τον παντρεύτηκε. Η Σαρλίν δεν είναι πριγκίπισσα Νταϊάνα».

Άνθρωποι που ζουν στο παλάτι επιβεβαίωσαν στη «MailOnline» ότι πριν φύγει για τη Νότια Αφρική, η Σαρλίν περνούσε τον περισσότερο χρόνο της σε ένα ταπεινό διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων πάνω από ένα παλιό εργοστάσιο σοκολάτας, περίπου 300 μέτρα μακριά από το παλάτι του 12ου αιώνα.

«Τη βλέπαμε συχνά έξω από το Παλάτι και συνήθως ήταν μόνη της ή με έναν σωματοφύλακα, αλλά ποτέ με τον Αλβέρτο».

Με πληροφορίες από τον Guardian