Ξεχάστε τα Χριστούγεννα: Αυτή η πόλη της Ιταλίας προετοιμάζεται ήδη για το Πάσχα

Η αντίστροφη μέτρηση για τις γιορτές έχει ήδη ξεκινήσει. Χριστουγεννιάτικες αγορές, ζεστό κρασί με μπαχαρικά, παγοδρόμια — σε ολόκληρο τον κόσμο, σε κάθε ήπειρο, οι άνθρωποι αρχίζουν να μπαίνουν στο εορταστικό κλίμα.

Ωστόσο, μια πόλη της Σικελίας έχει στραμμένο το βλέμμα της ήδη στην επόμενη μεγάλη γιορτή της Ορθοδοξίας, το Πάσχα.

Η Καλτανισέτα, χτισμένη στην καρδιά του μεγαλύτερου νησιού της Μεσογείου, είναι γνωστή σε όλη την Ιταλία για τις εντυπωσιακές πασχαλινές της τελετές και τις πομπές της.

Ξεχάστε τα σοκολατένια αυγά και τα χαριτωμένα λαγουδάκια, εδώ, το Πάσχα αφηγείται το Θείο Πάθος με συγκλονιστικό ρεαλισμό: ολόσωμες φιγούρες αναπαριστούν τη Σταύρωση, πιστοί περπατούν ξυπόλητοι στους δρόμους της πόλης, ενώ τα κλειδιά της Καλτανισέτας παραδίδονται συμβολικά σε έναν πολίτη. Κάποτε, η γιορτή περιλάμβανε ακόμη και την αποφυλάκιση ενός κρατουμένου — μια παράδοση που, δυστυχώς για τους σημερινούς εγκλείστους, έχει πλέον εγκαταλειφθεί.

Οι πασχαλινές αυτές παραδόσεις, που παραμένουν βαθιά ριζωμένες στη συνείδηση των κατοίκων, χρονολογούνται από αιώνες πριν. Τόσο ισχυρός είναι ο δεσμός, που κάθε χρόνο χιλιάδες απόδημοι επιστρέφουν για να συμμετάσχουν στους εορτασμούς.

Η πιο εντυπωσιακή στιγμή έρχεται τη Μεγάλη Πέμπτη, όταν πραγματοποιείται η περίφημη πομπή των vare: επιβλητικά γλυπτά που αναπαριστούν σκηνές από την Πορεία προς τον Γολγοθά και περιφέρονται στους δρόμους της πόλης από τη δύση του ήλιου έως τις πρώτες πρωινές ώρες.

Οι σκηνές των vare φιλοτεχνήθηκαν από το καλλιτεχνικό δίδυμο πατέρα και γιου, Φραντσέσκο και Βιντσέντσο Μπιανγκάρντι, μεταξύ 1883 και 1902. Καταγόμενοι από τη Νάπολη, οι δύο καλλιτέχνες είχαν εγκατασταθεί αρχικά στη νότια Ιταλία, εργαζόμενοι στην Καλαβρία και τη Σικελία, πριν μεταφερθούν στην Καλτανισέτα για να δημιουργήσουν αυτά τα έργα — που θα αποτελούσαν το αριστούργημά τους.

Πάνω σε υπερυψωμένες, τροχήλατες εξέδρες, οι φιγούρες δεσπόζουν πάνω από το πλήθος. Καθεμιά αποδίδει με συγκλονιστική λεπτομέρεια τη διαδρομή του Χριστού προς τον Σταυρό.

Εκεί, μπροστά στον αρχιερέα Καϊάφα, μετά το μαστίγωμα· παραπατώντας ενώπιον της Βερονίκης, που θα σκουπίσει το πρόσωπό Του με το μαντήλι της· και προσευχόμενος στον κήπο της Γεθσημανή.

Υπάρχει επίσης ο Μυστικός Δείπνος — μια επιβλητική σύνθεση, όπου οι μαθητές στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου για να αποκαλύψουν τον προδότη. Με τον δικό της τρόπο, η σκηνή αυτή είναι εξίσου εντυπωσιακή με τον περίφημο “Μυστικό Δείπνο” του Λεονάρντο ντα Βίντσι στο Μιλάνο.

Και τέλος, η Παναγία και ο νεαρός Άγιος Ιωάννης αγκαλιάζουν τον Ιησού καθώς κατεβαίνει από τον Σταυρό, σε μια σκηνή τόσο τρυφερή όσο το διάσημο γλυπτό του Μιχαήλ Αγγέλου στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου.

Συνολικά υπάρχουν δεκαέξι vare, εκ των οποίων οι δεκαπέντε είναι έργα των Μπιανγκάρντι, φτιαγμένα από χαρτοπολτό, γύψο και ξύλο.
«Είναι εξαιρετικά σημαντικές για την πόλη», λέει ο Σαλβατόρε Πετραντόνι, δημοτικός σύμβουλος της Καλτανισέττας αρμόδιος για τις εκδηλώσεις της Μεγάλης Εβδομάδας. «Μια vara από μόνη της μπορεί να μην έχει μεγάλη αξία, αλλά όλες μαζί, μέσα στην παράδοση, αποκτούν τεράστια σημασία».

Πράγματι, όταν οι vare ξεκινούν την πομπή τους στους δρόμους της Καλτανισέττας, το θέαμα είναι εντυπωσιακό. Οι φιγούρες είναι τεράστιες — τουλάχιστον σε φυσικό μέγεθος, κάποιες ακόμη μεγαλύτερες — και τοποθετημένες πάνω σε πλατφόρμες ύψους ώμου, που σπρώχνουν ομάδες δυνατών ανδρών.

Η πομπή ξεκινά ακριβώς στις 8 το βράδυ. Κάθε ομάδα συνοδεύεται από τη δική της φιλαρμονική, και οι μελωδίες τους ανταγωνίζονται μεταξύ τους, γεμίζοντας τα στενά δρομάκια με πένθιμες πορείες και βυζαντινές αρμονίες.

Εκτός από εκείνους που σπρώχνουν τα άρματα — που μπορεί να χρειαστούν έως και έξι άτομα, αν και πλέον βοηθούνται και από μηχανοκίνητους τροχούς — πλήθος πιστών ακολουθεί τη “δική του” vara στην πομπή. Τα μέλη των συντεχνιών ανοίγουν τον δρόμο, ανάβοντας φωτοβολίδες για να αναγγείλουν το πέρασμα των αρμάτων.

Κάθε vara έχει επίσης τον επικεφαλής της, κομψά ντυμένο με φράκο, ο οποίος καθοδηγεί τις κινήσεις της κατασκευής χτυπώντας με μεταλλική ράβδο το μηχανισμό, δίνοντας ρυθμό και σήματα στους άνδρες που σπρώχνουν από πίσω.

Μπροστά από όλα τα άρματα προπορεύεται η cuntastoria — η “αφηγήτρια” — μια γυναίκα που απαγγέλλει με δυνατή φωνή στα σικελικά τα λόγια των Ευαγγελίων.

Το αποτέλεσμα είναι μια τελετουργία με ακρίβεια χορογραφίας, που μεταφέρει τους θεατές απευθείας στο συναίσθημα του Θείου Πάθους, σε αυτή την βαθιά καθολική περιοχή της Ιταλίας. Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατεία, μπροστά από τον καθεδρικό ναό, για να παρακολουθήσουν την ευλογία του επισκόπου και την έναρξη της πομπής. Άλλοι ακολουθούν τα άρματα ανεβαίνοντας και κατεβαίνοντας τα ανηφορικά σοκάκια της πόλης, ενώ πολλοί ξυπνούν τα ξημερώματα για να δουν τις vare να περνούν αργά μέσα από τις γειτονιές.

Όπου κι αν περάσει η πομπή, εκατοντάδες άνθρωποι περιμένουν υπομονετικά, ανοίγοντας δρόμο σιωπηλά — σαν τη διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας.

Διαβάστε επίσης