Η πρώτη εμφάνιση της Μονόπολη στα ράφια των καταστημάτων έγινε στις 5 Νοεμβρίου του 1935

Πηγή: Christopher Furlong/Getty Images

FUN TIME

Μονόπολη: Η ιστορία πίσω από τις ζαριές του Real Estate επιτραπέζιου

Η Μονόπολη ξεκίνησε από παιχνίδι-οδηγός πολιτικής οικονομίας. Το λαδόπανο, τα στολίδια και τα 2 δολάρια.

05/11/2022 11:00

Οικόπεδα, σπίτια, ξενοδοχεία, τίτλοι ιδιοκτησίας, χρήματα πολλά και μία χρεωκοπία να παραμονεύει πάντα, αυτή είναι η Μονόπολη το παιχνίδι που είναι ίδιο από το 1935 και σήμερα συμπληρώνει 87 χρόνια ζωής.

Δεκαετίες μετά, η Μονόπολη συνεχίζει να μονοπωλεί το ενδιαφέρον όλου του κόσμου. Δύσκολο να φανταστεί κανείς άνθρωπο που να μην έχει παίξει έστω μία φορά στη ζωή του το παιχνίδι που είναι συνώνυμο με το Real Estate, τη Μονόπολη.

Υπολογίζεται πως έχει παιχτεί από 500 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, γεγονός που έχει καταγραφεί και ως ρεκόρ στο βιβλίο Γκίνες. Σύμφωνα με την Hasbro, τα στοιχεία του 2015 έχουν δείξει ότι πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι έχουν παίξει το διάσημο επιτραπέζιο παιχνίδι.

Η δύναμη της εξουσίας ή της κυριότητας αλλά και ο τζόγος σε συνδυασμό με το ρίσκο είναι τα βασικά στοιχεία που συνθέτουν το επιτραπέζιο παιχνίδι.

Η Μονόπολη -όσο ακραίο και να ακούγεται- σχεδιάστηκε για να διδάξει στον κόσμο την εισοδηματική ανισότητα. Κάτι που είναι άκρως αντίθετο με το… παιχνίδι.

Όπως η ζωή

Τι είναι αυτό που έχει η Μονόπολη και σαγηνεύει τους ανθρώπους σχεδόν έναν αιώνα;

«Ρίξε μία ζαριά καλή και για μένα ρε ζωή», λένε οι στίχοι του γνωστού τραγουδιού που θα μπορούσε να είναι κι ο ορισμός του παιχνιδιού, καθώς νικητής μπορεί να είναι μόνο ένας από τους παίκτες.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που έχουν παρομοιάσει τη Μονόπολη με την πραγματική ζωή που αγωνίζονται να αποκτήσουν και να διατηρήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία .

Αλλά πάντα μία χρεωκοπία ή άτυχες στιγμές καιροφυλακτούν και όλα γίνονται αέρας…

Το Παιχνίδι του Νοικοκύρη

Και όμως η Μονόπολη είχε πολύ διαφορετική ταυτότητα και προορισμό όταν η Αμερικανίδα Ελίζαμπεθ Μάγκι εμπνεύστηκε την ιδέα. Η γυναίκα αυτή δημιούργησε το The Landlord's Game, ή αλλιώς το «Παιχνίδι του Νοικοκύρη» που σκοπό είχε να προστατεύσει τους ανθρώπους εκπαιδεύοντάς τους. Ουσιαστικά είχε επινοήσει έναν οδηγό πολιτικής οικονομίας.

Η ίδια είχε επηρεαστεί πολύ από τις ιδέες του οικονομολόγου Χένρι Τζορτζ ο οποίος υποστήριζε, μεταξύ άλλων, ότι η γη είναι δημόσια και η φορολόγηση της θα έσωζε τον κόσμο από τους κερδοσκόπους.

Μόλις ολοκλήρωσε το σχεδιασμό του παιχνιδιού έκανε αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, το οποίο της χορηγήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 1904 (αρ. 748,626).

Εξήγησε ότι το παιχνίδι επρόκειτο να είναι μια «πρακτική επίδειξη του σημερινού συστήματος αρπαγής γης με όλα τα συνήθη αποτελέσματα και συνέπειές του».

Φιλαράκια Μονόπολη — Μέχρι και τα αγαπημένα μας Φιλαράκια έπαιζαν Μονόπολη. Η Λίζα Κούντροου και ο Τσάρλι Σιν στο 23ο επεσόδιο "The One with the Chicken Pox" της 2ης σεζόν που προβλήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1996Photo by Gary Null/NBCU Photo Bank/NBCUniversal via Getty Images via Getty Images

Η δεύτερη έκδοση

Το 1906 η Ελίζαμπεθ και αρκετοί άλλοι οπαδοί του Χένρι Τζορτζ ίδρυσαν την Εταιρεία Οικονομικών Παιχνιδιών της Νέας Υόρκης, η οποία εξέδωσε το The Landlord's Game.

Λίγο αργότερα, η Ελίζαμπεθ και ο σύζυγός της, Άλμπερτ μετακόμισαν στην Ουάσιγκτον και τελικά κατοχύρωσαν με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας μια νέα έκδοση του The Landlord's Game το 1924 (Νο. 1.509.312) με το όνομα Elizabeth Magie Phillips (είχε προσθέσει το επώνυμο του συζύγου της).

Η πατέντα της Ελίζαμπεθ βρήκε πολλούς μιμητές οι οποίοι έβγαζαν στην αγορά παρόμοια επιτραπέζια.

Παιδιά που παίζουν Μονόπολη το 1973Photo By Bill Peters/The Denver Post via Getty Images

Το The Landlord's Game

Πως ήταν το The Landlord's Game που επινόησε αυτή η πολυμήχανη γυναίκα;

Ήταν ένας τετράγωνος πίνακας με εννέα ορθογώνια κενά σε κάθε πλευρά. Στις γωνίες υπήρχαν «κουτιά» με την ένδειξη Go to Jail και Public Park. Οι παίκτες έκαναν κύκλους στο ταμπλό αγοράζοντας σιδηροδρόμους, μαζεύοντας χρήματα και πληρώνοντας ενοίκιο. Η Ελίζαμπεθ Μάγκι είχε φτιάξει δύο σειρές κανόνων, τον «μονοπωλιακό» και τον «αντιμονοπωλιακό», αλλά ο στόχος της ήταν να αποδείξει τα δεινά της συγκέντρωσης τεράστιων ποσών πλούτου σε βάρος άλλων.

«Σε λίγο καιρό, ελπίζω πως οι άνδρες και οι γυναίκες θα ανακαλύψουν ότι είναι φτωχοί γιατί ο Κάρνεγκι και ο Ροκφέλερ ίσως έχουν περισσότερα από αυτά που ξέρουν τι να τα κάνουν», είχε δηλώσει σε μια συνέντευξη της.

Ολοκληρώθηκε η αποστολή;

Η Μάγκι πούλησε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας της στην Parker Brothers για 500 δολάρια. Αρχικά ήταν ενθουσιασμένη που το εργαλείο της για τη διδασκαλία της οικονομικής ανισότητας θα έφτανε επιτέλους στις μάζες.

Ο συνδυασμός

Υπάρχει και η άλλη εκδοχή στην ιστορία και αυτή είναι ότι ο Τσαρλς Ντάροου είχε αγοράσει τα δικαιώματα από την Ελίζαμπεθ Μάγκι και προέκτεινε τη σκέψη του. Λένε ότι εφηύρε ένα παιχνίδι για να διασκεδάσει τους φίλους και τους αγαπημένους του, χρησιμοποιώντας ένα λαδόπανο ως επιφάνεια. Πήρε το The Landlord's Game και στα κενά κουτιά έβαλε δρόμους. Ονόμασε το παιχνίδι Μονόπολη και όταν το πούλησε στην Parker Brothers έγινε πλούσιος, σε αντίθεση με την Ελίζαμπεθ Μάγκι.

Monopoly — H αρχική τιμή πώλησης του επιτραπέζιου παιχνιδιού ήταν 2 δολάριαPhoto by Julia Ewan/The The Washington Post via Getty Images

Αρχική τιμή 2 δολάρια

Ο δρόμος ακόμη και για το απόλυτο επιτραπέζιο δεν ήταν εύκολος, αφού αμφισβητήθηκε. Λένε ότι η εταιρεία παραγωγής της είχε απορρίψει το παιχνίδι, επικαλούμενη «52 θεμελιώδη σφάλματα», στα οποία συμπεριλαμβάνονταν η διάρκεια του παιχνιδιού, το θέμα και η σύνθεσή του. Μετά όμως από την εμπορική επιτυχία του παιχνιδιού από τον ίδιο τον Ντάροου στη Φιλαδέλφεια, η εταιρεία επανακαθόρισε τη στάση της και διαπραγματεύτηκε τα δικαιώματα για να εκδώσει τη Μονόπολη στην αγορά το 1935, με αρχική τιμή 2 δολάρια. Η τιμή αυτή, σήμαινε ότι ακόμη και κατά την έκδοσή του δεν «πίστευε» στο προϊόν.

Τα πιόνια και τα στολίδια

Ο Ντάροου δεν προβληματίστηκε καθόλου για τα πιόνια αφού για να παίξει αυτός και οι φίλοι του, αντέγραψε τα στολίδια της ανιψιάς του που στόλιζαν ως charms ένα βραχιολάκι της. Μάλιστα ήταν πρόταση της ανιψιάς του. Τα πιόνια ήταν συνολικά 10 και επρόκειτο για τα εξής: Σίδερο, πορτοφόλι, φανάρι, αυτοκίνητο, δαχτυλήθρα, παπούτσι, ημίψηλο καπέλο, πολεμικό πλοίο, κανόνι και ένα κουνιστό αλογάκι!

Πιόνια Monopoly — Ορισμένα από τα νέα πιόνια που παρουσίασε η Hasbro το 2013Photo illustration by Justin Sullivan/Getty Images

5 Fun Facts για τη Μονόπολη

Η εμβληματική εικόνα του άντρα με το ημίψηλο που έγινε σύμβολο του παιχνιδιού και ονομάζεται «Πλούσιος Θείος με τα Σακιά» (Rich Uncle Pennybags), δεν είναι απίθανο να εικονίζει τον διάσημο επιχειρηματία J.P. Morgan, κάτι που υποστηρίζει και το περιοδικό Jetset Magazine.
Ο J.P. Morgan μεγαλούργησε τις δεκαετίες πριν την ευρεία κυκλοφορία του παιχνιδιού και θεωρούνταν ένας από τους σημαντικότερους άντρες των ΗΠΑ. Μάλιστα, μεταξύ των δραστηριοτήτων του συγκαταλέγεται και η ίδρυση της μονοπωλιακής United States Steel Corporation.
Το παιχνίδι με τη μεγαλύτερη διάρκεια που έχει καταγραφεί αγγίζει τις 70 ημέρες!
Η Μονόπολη σήμερα κυκλοφορεί σε 114 χώρες και 47 γλώσσες, ενώ έχουν πουληθεί πάνω από 275 εκατ. αντίτυπα.
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι Βρετανοί μυστικοί πράκτορες χρησιμοποιούσαν τα κουτιά από τη Μονόπολη για να μεταφέρουν χάρτες απόδρασης στους φυλακισμένους στη Γερμανία.