Explainer: Πώς απονέμεται το Νόμπελ Ειρήνης
Μπορεί να το κερδίσει ο Ντόναλντ Τραμπ;
Αντίγραφο του Μεταλλίου Νόμπελ Ειρήνης στο Ινστιτούτο της Νορβηγίας
O νικητής ή η νικήτρια του φετινού Νόμπελ Ειρήνης θα αναδειχθεί ανάμεσα από τις 338 φετινές υποψηφιότητες - τις οποίες δεν γνωρίζει κανείς πέραν της Επιτροπής.
Ποια είναι όμως η διαδικασία με την οποία απονέμεται το Νόμπελ Ειρήνης ετησίως; Μπορεί να το κερδίσει φέτος ο Ντόναλντ Τραμπ;
Το 2024, η επιτροπή των βραβείων Νόμπελ, βράβευσε την ιαπωνική οργάνωση «Nihon Hidankyo» για τις προσπάθειές της να επιτύχει έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα και για το έργο της το οποίο αναδεικνύει την ανθρωπιστική καταστροφή που προκαλεί η χρήση τους.
Φέτος, υπάρχει πραγματική ανυπομονησία για την ανάδειξη του νικητή, αφού κάποιες υποψηφιότητες έχουν ήδη γίνει γνωστές. Πώς λειτουργεί όμως ο θεσμός και ποιοι κρίνουν το αποτέλεσμά του;
Ποιοι αποφασίζουν για το Νόμπελ Ειρήνης;
Η νορβηγική επιτροπή των βραβείων Νόμπελ, απαρτίζεται από πέντε άτομα του νορβηγικού κοινοβουλίου, τα οποία προέρχονται από διαφορετικά κόμματα προκειμένου να διασφαλιστεί ισορροπία απόψεων.
Προτομή του Άλφρεντ Νόμπελ έξω από το Νορβηγικό Ινστιτούτο Νόμπελ στο Όσλο της Νορβηγίας
REUTERSΠοιος μπορεί να κερδίσει;
Νικητής του βραβείου είναι αυτός που σύμφωνα με την διαθήκη του Σουηδού Άλφρεντ Νόμπελ, «φροντίζει για την αδελφοσύνη των εθνών, την κατάργηση ή την μείωση μόνιμων στρατών και την δημιουργία και προώθηση συνεδρίων ειρήνης». Βέβαια το δύσκολο κομμάτι, σύμφωνα με τον Κρίστιαν Μπεργκ Χαρπβίκεν, γραμματέα της επιτροπής απονομής των βραβείων, είναι η προσαρμογή του όρου της διαθήκης στο σήμερα. Η επιτροπή φροντίζει να παρακολουθεί τις παγκόσμιες τάσεις, να εντοπίζει τα κύρια προβλήματα και κυρίως να ξεχωρίζει τις σημαντικές ελπιδοφόρες διαδικασίες.
Αντίγραφο του μεταλλίου που απονέμεται στους νικητές του βραβείου Νόμπελ.
REUTERSΠοιος μπορεί να δηλώσει υποψηφιότητα;
Μέλη κυβερνήσεων, τωρινοί αρχηγοί κρατών, καθηγητές Πανεπιστημίων με αντικείμενο την Ιστορία, τις Κοινωνικές Επιστήμες, τη Θεολογία, τη Νομική και την Φιλοσοφία είναι πολλοί από αυτούς που μπορούν να προτείνουν κάποιον υποψήφιο. Επιπλέον και οι πρώην κάτοχοι του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης, έχουν την δυνατότητα πρότασης υποψηφίου. Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός για τους υποψηφίους, καθώς αυτοί μπορεί να είναι είτε μεμονωμένα άτομα, είτε οργανώσεις, είτε κινήματα ή συλλογικότητες. Οι φετινές υποψηφιότητες ανέρχονται στις 338, ο πλήρης κατάλογος με όλες τις υποψηφιότητες δημοσιεύεται 50 χρόνια μετά και μέχρι τότε φυλάσσεται σε ειδικό θησαυροφυλάκιο.
Πώς αποφασίζει η επιτροπή;
Η ημερομηνία κατάθεσης υποψηφιοτήτων λήγει στις 31 Ιανουαρίου. Παρόλα αυτά, τα μέλη της επιτροπής μπορούν και αυτά να προτείνουν κάποιους ακόμα υποψηφίους μέχρι τις αρχές του Φεβρουαρίου. Η επιτροπή συζητά και κρίνει τον κάθε υποψήφιο, προκειμένου να καταλήξει σε μια τελική λίστα, η οποία θα αξιολογηθεί εκ νέου από την ομάδα μόνιμων ειδικών συμβούλων των βραβείων Νόμπελ.
Η επιτροπή συσκέπτεται και αναλύει τις υποψηφιότητες, μία φορά τον μήνα, με στόχο την ομόφωνη απόφαση για την ανάδειξη του νικητή ή της νικήτριας. Σε περίπτωση, διαφωνίας, η επιτροπή αποφασίζει με βάση την πλειοψηφία.
Η Μητέρα Τερέζα, μία από τις διασημότερες προσωπικότητες που έχουν κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης. Βραβεύτηκε το 1979 για την «ανιδιοτελή βοήθεια στους δυστυχισμένους, τα παιδιά και τους πρόσφυγες»
REUTERSΠοιοι είναι οι φετινοί υποψήφιοι;
Κάποιοι από τους φετινούς υποψηφίους είναι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, το ΝΑΤΟ, η φυλακισμένη ακτιβίστρια του Χονγκ Κονγκ, Chow Hang-tung και ο Καναδός δικηγόρος υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Irwin Cotler, γνωστός για την υπεράσπιση του Vladimir Kara‑Murza, πολιτικού αντιπάλου του Πούτιν.
Η λίστα των υποψηφίων μένει κατά βάση απόρρητη, δίνεται όμως η δυνατότητα στους υποψήφιους να το ανακοινώσουν δημόσια, όπως για παράδειγμα οι ηγέτες της Καμπότζης, του Ισραήλ και του Πακιστάν δήλωσαν ότι έχουν προτείνει τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στις φετινές υποψηφιότητες.
Ωστόσο, η πρότασή τους υποβλήθηκε την άνοιξη, μετά την προθεσμία της 31ης Ιανουαρίου, και ως εκ τούτου δεν ισχύει για το βραβείο του 2025.
Το δίπλωμα του Νόμπελ Ειρήνης για τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, μαζί με άλλα διπλώματα στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Νόμπελ στο Όσλο.
REUTERSΜπορεί ο Τραμπ πράγματι να κερδίσει το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης;
Η πρόταση από την Καμπότζη, το Ισραήλ και το Πακιστάν για τον Ντόναλντ Τραμπ δεν θεωρείται έγκυρη, υπάρχει όμως το ενδεχόμενο να έχει υπάρξει κάποια έγκυρη παρόμοια πρόταση που δεν έχει γίνει δημοσίως γνωστή μέχρι στιγμής.
Παρόλα αυτά, οι ειδικοί των βραβείων Νόμπελ σημειώνουν πως ο Αμερικανός πρόεδρος μπορεί να κερδίσει μόνο αν αλλάξει την πολιτική του η οποία καταστρέφει τη διεθνή τάξη, κάτι που για την επιτροπή κατέχει σημαντικό ρόλο για την απονομή του βραβείου - χωρίς πάντως να αποκλείεται και το στοιχείο της έκπληξης.
O Nτόναλντ Τραμπ και ο Μπενιαμίν Νετανιάχου
Ποιο είναι το έπαθλο του νικητή;
Ένα μετάλλιο, ένα μοναδικό δίπλωμα κατοχής του βραβείου, 11 εκατομμύρια σουηδικές κορόνες (σχεδόν 1 εκατομμύριο ευρώ) και άμεση παγκόσμια προβολή είναι αυτά τα οποία κερδίζει ο νικητής του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης.
Διαβάστε επίσης
