Κλιματική κρίση και ακρίβεια τροφίμων: Οι φτωχότεροι σε μεγαλύτερο κίνδυνο

Τα σοκ στις τιμές των τροφίμων που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή αυξάνονται και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε περισσότερα κρούσματα υποσιτισμού, πολιτικές και κοινωνικές ταραχές, καθώς οι φτωχότεροι του κόσμου πλήττονται από ελλείψεις βασικών διατροφικών αγαθών.

Νέα έρευνα συνδέει τις περσινές αυξήσεις στις τιμές της πατάτας στο Ηνωμένο Βασίλειο, του λάχανου στη Νότια Κορέα, του κρεμμυδιού στην Ινδία και του κακάο στη Γκάνα με ακραία καιρικά φαινόμενα που «ξεπέρασαν κάθε ιστορικό προηγούμενο πριν το 2020».

Τέτοιες αυξήσεις τιμών δεν επηρεάζουν μόνο την τοπική επισιτιστική ασφάλεια και υγεία, ιδιαίτερα για τους φτωχότερους της κοινωνίας, αλλά έχουν και αλυσιδωτές επιπτώσεις σε όλο τον κόσμο. Άνευ προηγουμένου μηνιαίες θερμοκρασίες τον Φεβρουάριο του 2024, μετά από ξηρασία στα τέλη του 2023 και στις αρχές του 2024 σε Γκάνα και Ακτή Ελεφαντοστού, όπου παράγεται το 60% του παγκόσμιου κακάο, οδήγησαν σε αύξηση των παγκόσμιων τιμών του κακάο κατά 300%.

Οι υψηλές τιμές των βασικών διατροφικών αγαθών μπορούν να επηρεάσουν τη δημόσια υγεία, καθώς τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα περιορίζουν την κατανάλωση ακριβών φρούτων και λαχανικών, σύμφωνα με την έκθεση ομάδας που περιλαμβάνει τη Μονάδα Ενέργειας & Κλιματικής Νοημοσύνης του Ηνωμένου Βασιλείου (ECIU), την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), το Food Foundation, το Barcelona Supercomputing Center και το Ινστιτούτο Έρευνας Κλιματικών Επιπτώσεων του Πότσνταμ.

Η μελέτη εξέτασε παραδείγματα σε 18 χώρες μεταξύ 2022 και 2024, όπου οι αυξήσεις τιμών συνδέθηκαν με καύσωνες, ξηρασία και έντονες βροχοπτώσεις. Διαπιστώθηκε ότι οι αυξήσεις τιμών στα τρόφιμα μπορούν να έχουν ευρύτερες οικονομικές επιπτώσεις, καθιστώντας δυσκολότερο για τις οικονομίες να συγκρατήσουν τον συνολικό πληθωρισμό και, για παράδειγμα, να μειώσουν τα επιτόκια.

Για παράδειγμα, μια ξηρή και θερμή άνοιξη στο Ηνωμένο Βασίλειο φέτος συνέβαλε εν μέρει στα απροσδόκητα υψηλά στοιχεία πληθωρισμού που δημοσιεύθηκαν την περασμένη εβδομάδα, μειώνοντας τις προσδοκίες για περαιτέρω μειώσεις επιτοκίων το καλοκαίρι.

Η έκθεση επίσης υποστηρίζει ότι «υψηλά ποσοστά πληθωρισμού μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τα εκλογικά αποτελέσματα στις σύγχρονες δημοκρατίες».

Ο Μαξιμιλιάν Κοτζ, μεταδιδακτορικός ερευνητής Marie Curie στο Barcelona Supercomputing Center και κύριος συγγραφέας της έκθεσης, δήλωσε: «Είναι σαφές ότι το κόστος ζωής έπαιξε ρόλο στις περσινές εκλογές στις ΗΠΑ».

Πρόσθεσε: «Αυτές οι επιπτώσεις θα συνεχίσουν να επιδεινώνονται στο μέλλον. Μέχρι να φτάσουμε σε καθαρές μηδενικές εκπομπές, τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα χειροτερεύουν, αλλά ήδη καταστρέφουν καλλιέργειες και αυξάνουν τις τιμές των τροφίμων σε όλο τον κόσμο.

Οι άνθρωποι το παρατηρούν, με την άνοδο των τιμών των τροφίμων να βρίσκεται στη δεύτερη θέση στη λίστα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής που βιώνουν στη ζωή τους, αμέσως μετά τα ακραία κύματα ζέστης.

Δυστυχώς, όταν οι τιμές των τροφίμων εκτοξεύονται, οι οικογένειες με χαμηλό εισόδημα συχνά αναγκάζονται να καταφύγουν σε λιγότερο θρεπτικά, φθηνότερα τρόφιμα. Τέτοιες διατροφές έχουν συνδεθεί με μια σειρά από προβλήματα υγείας όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις».

Ο Ρατζ Πατέλ, καθηγητής στο Lyndon B Johnson School of Public Affairs του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Όστιν, δήλωσε: «Ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων είναι πάντα πολιτικός».

Για παράδειγμα, οι άνθρωποι στη Μοζαμβίκη βγήκαν στους δρόμους όταν η τιμή του ψωμιού εκτοξεύθηκε μετά από ακραία ζέστη στη Ρωσία, έναν μεγάλο παραγωγό σιταριού, που οδήγησε τη χώρα να μπλοκάρει τις εξαγωγές για να προστατεύσει τα πενιχρά αποθέματα το 2010, με αποτέλεσμα η τιμή του σιταριού να αυξηθεί παγκοσμίως.