Ρομπ Ράινερ: Ένας σιωπηλός «τιτάνας» της αφήγησης

Σοκαρισμένο παρακολουθεί το κοινό τις εξελίξεις γύρω από τον φρικτό θάνατο του Ρομπ Ράινερ και της συζύγου του, Μισέλ. Το ζευγάρι εντοπίστηκε νεκρό από την κόρη του - φέροντας μαχαιριές στο λαιμό - στο σπίτι του στο Λος Άντζελες την Κυριακή 14 Δεκεμβρίου.

Ο Ρόμπ Ράινερ υπήρξε για περισσότερα από 50 χρόνια αναπόσπαστη φιγούρα του Χόλιγουντ— γιος ενός θρύλου της κωμωδίας, που χάραξε τη δική του πολυδιάστατη πορεία, η οποία περιλάμβανε εμβληματικές κωμικές σειρές, πρωτοποριακά mockumentaries και μια κινηματογραφική κληρονομιά που ξεπερνούσε κατά πολύ την κωμική του αφετηρία.

Υπήρξε σε όλη αυτή τη διαδρομή μια οικεία φιγούρα για το κοινό, αναλαμβάνοντας ρόλους καλοσυνάτου μέντορα και εύθυμου φίλου — τόσο εντός όσο και εκτός οθόνης — για δεκαετίες, ενώ ταυτόχρονα ήταν μια αθόρυβα λαμπρή δύναμη της κινηματογραφικής βιομηχανίας, δημιουργώντας έξυπνες και ποικίλες ταινίες που κανείς δεν θα περίμενε από τον άνθρωπο που το κοινό γνώριζε κάποτε κυρίως ως τον «Meathead».

Ο Ράινερ ήταν γιος του Καρλ Ράινερ, ο οποίος άφησε το δικό του ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ψυχαγωγία, ξεκινώντας ως πρωτοπόρος συγγραφέας κωμικών σκετς και συνεργαζόμενος με φωτεινές προσωπικότητες όπως ο Σιντ Σίζαρ, ο Μελ Μπρουκς και ο Στιβ Μάρτιν κατά την πολυετή καριέρα του. Ο Ρομπ ακολούθησε παρόμοια καριέρα στην ιεραρχία του θεάματος, παίζοντας μικρούς ρόλους σε ταινίες της δεκαετίας του ’60 και γράφοντας μαζί με τον Μάρτιν στο «The Smothers Brothers Comedy Hour». Εκεί, έφερε μια νεανική οπτική σε μια εκπομπή που ήταν διαβόητη για τη σκληρότερη, πιο αιχμηρή σάτιρά της.

Το 1971, ο Ράινερ έκανε το ντεμπούτο του ως Μάικλ «Meathead» Στίβικ, ο νεαρός φιλελεύθερος αντίλογος στον κακότροπο πεθερό του, Άρτσι Μπάνκερ (Κάρολ Ο’Κόνορ), στη σκανδαλώδη και τεράστια επιτυχία «All in the Family». Η σειρά κράτησε εννέα σεζόν και χάρισε στον Ράινερ πολλά βραβεία Emmy. Παρά το παρατσούκλι, ο «Meathead» λειτουργούσε κυρίως ως ηθικό αντίβαρο στον Άρτσι, έναν ρατσιστή αλλά αξιαγάπητο φωνακλά που συγκρουόταν με τη νεότερη γενιά για όλους τους τρόπους με τους οποίους οι καιροί άλλαζαν. Με μουστάκι, ελαφρώς αλαζονικός αλλά κατά βάση καλοπροαίρετος, ο Meathead καθόρισε την πρώιμη δουλειά του Ράινερ, σε σημείο που ο ίδιος πίστευε ότι ίσως δεν θα ξεφορτωνόταν ποτέ το παρατσούκλι. Όμως μέσω αυτής της σειράς και της σχέσης του με τον δημιουργό της, Νόρμαν Λιρ, πέρασε στο επόμενο στάδιο της καριέρας του.

Μετά το τέλος του «All in the Family», ο Ράινερ προσπαθούσε να γυρίσει μια ψευδο-ντοκιμαντερίστικη κωμωδία, με επίκεντρο δύο ροκ σταρ χαρακτήρες που είχαν γράψει μαζί οι κωμικοί Μάικλ ΜακΚιν και Κρίστοφερ Γκεστ. Παρουσίασε την ιδέα στον Λιρ — το πρότζεκτ λεγόταν «This Is Spinal Tap» — και, όπως θυμόταν χρόνια αργότερα: «Είμαι πολύ δραστήριος όταν κάνω pitching. Τα δίνω όλα. Φωνάζω, χειρονομώ και τους λέω ότι δεν φεύγω μέχρι να συμφωνήσουν να κάνουν το Spinal Tap. Τελικά φεύγω. Και ο Νόρμαν γυρνάει στους άλλους στο δωμάτιο και λέει: “Λοιπόν, ποιος από εσάς θέλει να του πει ότι δεν μπορεί να το κάνει;” Έτσι γυρίστηκε το Spinal Tap».

Στον Ράινερ δόθηκε ένας μικρός προϋπολογισμός — περίπου 2 εκατομμύρια δολάρια — και εκείνος, μαζί με τους Γκεστ, ΜακΚιν και το υπόλοιπο καστ, αυτοσχεδίασαν ολόκληρη την ταινία, δουλεύοντας πάνω σε χαλαρά περιγράμματα για να αφηγηθούν την ιστορία ενός αδέξιου heavy-metal συγκροτήματος που βγαίνει σε περιοδεία για να προωθήσει τον νέο του δίσκο. Το τελικό αποτέλεσμα απέσπασε καλές κριτικές και γνώρισε μέτρια εμπορική επιτυχία τότε, αλλά η επιρροή του υπήρξε τεράστια. Ο Ράινερ δημιούργησε ένα πρότυπο για το mockumentary που αντιγράφεται μέχρι σήμερα. Πάντα έβρισκε τη σωστή ισορροπία ανάμεσα στον παραλογισμό και τη συγκίνηση για τα γελοία θέματά του και προσέδιδε κινηματογραφικό ρεαλισμό σε εντελώς αλλόκοτες καταστάσεις.

Θα μπορούσε να μείνει για πάντα σε αυτό το κωμικό πεδίο, και οι Γκεστ και ΜακΚιν συνέχισαν να συνεργάζονται σε πολλά παρόμοια πρότζεκτ. Όμως η σκηνοθετική πορεία του Ράινερ εξελίχθηκε με εντυπωσιακούς τρόπους μετά το «Spinal Tap». Η επόμενη ταινία του, το «The Sure Thing» (1985) με τον Τζον Κιούζακ, ήταν μια ανεκτή κωμωδία και μικρή επιτυχία. Από εκεί και πέρα, ο Ράινερ ξεκίνησε μια πολυδιάστατη καλλιτεχνική πορεία που παραμένει μοναδική μέχρι και σήμερα.

Από το 1986 έως το 1995, σκηνοθέτησε το εφηβικό δράμα «Stand By Me», τη φανταστική κωμική περιπέτεια «The Princess Bride», τη ρομαντική κωμωδία-ορόσημο «When Harry Met Sally», το ψυχολογικό θρίλερ «Misery» που κέρδισε Όσκαρ, το εξαιρετικό στρατιωτικό-δικαστικό δράμα «A Few Good Men», την αλλόκοτη παιδική «οδύσσεια» «North» και την επιτυχημένη δραματική κομεντί «The American President».

Όλες (εκτός από το North, μια διαβόητη αποτυχία) ήταν επιτυχίες και όλες είδαν την αναγνώριση να έρχεται με τα χρόνια. Σχεδόν όλες περιλαμβάνουν κάποια άμεσα αναγνωρίσιμη σκηνή που μνημονεύεται μέχρι σήμερα, όπως το «You can’t handle the truth!» του A Few Good Men και η ανατριχιαστική σκηνή «ακινητοποίησης» στο Misery.

Το πιο εντυπωσιακό με τον Ράινερ είναι ότι καμία ταινία δεν έμοιαζε με την προηγούμενη. Συνεργάστηκε επανειλημμένα με ορισμένους δημιουργούς — διασκευάζοντας δύο ιστορίες του Στίβεν Κινγκ και σκηνοθετώντας δύο σενάρια του Άαρον Σόρκιν — αλλά πηδούσε από είδος σε είδος με εκπληκτική ευκολία. Ήταν επίσης ένας εκπληκτικός καρατερίστας , ικανός να προσφέρει γρήγορα μια απολαυστική δευτερεύουσα ερμηνεία — όπως στο «Sleepless in Seattle» ή στο «Primary Colors». Σταδιακά έγινε και κάτι σαν μεγιστάνας, καθώς η εταιρεία παραγωγής του, Castle Rock Entertainment, στήριξε πολλά άλλα κινηματογραφικά και τηλεοπτικά πρότζεκτ, με πιο χαρακτηριστικό τη σειρά Seinfeld.

Η σκηνοθετική του καριέρα δεν επιβραδύνθηκε ποτέ. Μετά από εκείνη τη θαυμαστή περίοδο, σκηνοθέτησε ακόμη 13 ταινίες: κάποιες καθαρόαιμες κωμωδίες (Rumor Has It, Alex & Emma), άλλες σοβαρά ιστορικά δράματα (Ghosts of Mississippi, LBJ), και άλλες πιο «εμπνευστικές», όπως το δημοφιλές «The Bucket List» του 2007. Η τελευταία του ταινία ήταν η ζεστή, τρυφερή επανένωση της παρέας του «Spinal Tap» στο mockumentary σίκουελ του 2025. Αν και ο Ράινερ δεν γνώρισε ξανά τη συνεχή επιτυχία των πρώτων χρόνων της σκηνοθετικής του διαδρομής, παρέμεινε ένας αξιαγάπητος εργάτης της τέχνης, με ενδιαφέρον για τις ανθρώπινες σχέσεις αλλά και για αιχμηρές κριτικές της αμερικανικής πολιτικής.

Οι ταινίες του θα αντέξουν στον χρόνο — ακόμη και σήμερα, είναι εύκολο να ξαφνιάσεις τον κόσμο λέγοντας ότι όλα αυτά τα σπουδαία έργα έγιναν από τον ίδιο άνθρωπο. Όμως ο φρικτός τρόπος του θανάτου του είναι δύσκολο να γίνει κατανοητός, καθώς συγκρούεται βάναυσα με το πρόσωπο που ο Ράινερ έδειχνε πάντα στον κόσμο: αισιόδοξο, γεμάτο ενέργεια και πρόθυμο να διασκεδάσει.

Διαβάστε επίσης