Όχι, η Ευρώπη δε θα γεμίσει (ακόμη) με νέους «Mamdani»

Η προσπάθεια να ερμηνεύσει κανείς την ευρωπαϊκή πολιτική με αμερικανικά σχήματα, ή το αντίστροφο, είναι συνταγή πολλαπλώς δοκιμασμένη, και σίγουρα πάντα αποτυχημένη. Αν και οι εξελίξεις πράγματι αλληλοεπηρεάζονται, οι ΗΠΑ δεν είναι Ευρώπη και η Ευρώπη δεν είναι ΗΠΑ. Συνεπώς, οποιαδήποτε προσπάθεια καθρεπτισμού, όσες φορές κι αν επιχειρήθηκε, έπεσε στο κενό γιατί οι πολιτικές παραδόσεις και η βιωμένη κοινωνική πραγματικότητα απέχουν τόσο, όσο και η φυσική απόσταση μεταξύ των δύο ηπείρων.

Τελευταίο παράδειγμα η αναφορά του Άδωνη Γεωργιάδη στην προσωπική του «προτίμηση» στο αμερικανικό μοντέλο της οπλοκατοχής. Αν εξαιρέσουμε το γεγονός ότι η αναφορά του κ. Γεωργιάδη δεν είχε πρακτική αξία, το θέμα «έπαιξε» για περίπου 24 ώρες, με τη «σούπα» που λέγεται Αριστερά και Κεντροαριστερά να χορεύει πρόθυμα.

Η κεντροαριστερά σήκωσε υπάκουα το γάντι και απάντησε με επιχειρήματα που έχουν διαλεκτική αξία μόνο στη χώρα όπου υπάρχει πράγματι πρόβλημα με την οπλοκατοχή και που δεν έχουν καμία βάση ούτε στην Ευρώπη, ούτε στην Ελλάδα, αφού η ίδια η αφετηρία της παράδοσης της οπλοκατοχής στις ΗΠΑ είναι βαθιά πολιτική και ως τέτοια είναι πρακτικά αδύνατο να ξεριζωθεί οριστικά.

Δε θα δούμε λοιπόν ποτέ το αμερικανικό «μοντέλο» οπλοκατοχής να μεταναστεύει στην Ευρώπη, ακριβώς επειδή είναι «αμερικανικό».

Και αν το επεκτείνουμε λίγο και σε ένα άλλο θέμα, όχι, δε θα δούμε ούτε «φωτοτυπίες» του Ζοχράν Μαμντάνι με αυτά τα χαρακτηριστικά να γεμίζουν την Ευρώπη. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο: ο Μαμντάνι είναι «προϊόν» της αμερικανικής κοινωνίας και ηχηρή απάντηση σε ορισμένα δικά της προβλήματα. Οι Ευρωπαίοι θα αναγκαστούν να βρουν τις δικές τους απαντήσεις στα δικά τους προβλήματα. Γιατί όσοι πρόθυμοι αντιγραφείς του Μαμντάνι κι αν βρεθούν (και σίγουρα θα εμφανιστούν τα επόμενα χρόνια), τα αποτελέσματά τους θα είναι πολύ λιγότερο εντυπωσιακά από αυτά της Νέας Υόρκης.

Γιατί όμως δεν μπορούμε να ελπίζουμε (ή άλλοι να ανησυχούν) σε Ευρωπαίους Μαμντάνι;

Γιατί πολύ απλά οι νέοι, «ανοιχτά» σοσιαλιστές που κατεβαίνουν σε τοπικές εκλογές δεν είναι κάτι «εξωτικό» για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, αλλά κάτι απολύτως συνηθισμένο. Οι προτάσεις για κοινωνικά παντοπωλεία, φτηνά μέσα μεταφοράς και μείωση ενοικίων δεν ακούγονται ριζοσπαστικές στον ευρωπαϊκό πολιτικό διάλογο. Οριακά ακούγονται καν, σαν προτάσεις.

Επίσης, η εικόνα ενός Αφρικανού/Ασιάτη μετανάστη που κόντρα σε όλους και όλα, ακόμη και εντός του βαθιά συντηρητικού κόμματός του, κατορθώνει με μια πραγματικά προοδευτική πρόταση να ανατρέπει όλα τα δεδομένα, να μεταμορφώνεται σε ενσάρκωση της αντίδρασης στον τρόμο που επιβάλλει ο Τραμπ και να εκφράζει την πραγματική δημοκρατική πλειοψηφία που ασφυκτυούσε βλέποντας τους φόρους της να μετατρέπονται σε καύσιμα της μεγαλύτερης γενοκτονίας του 21ου αιώνα, είναι μια εικόνα, μια ιστορία, καθαρά αμερικανική.

Η Ευρώπη είναι πολύ διαφορετικό «χωριό». Διακινδυνεύω μια πρόβλεψη. Πολύ πριν γνωρίσουμε τους ευρωπαίους Μαμντάνι, δηλαδή μετανάστες με καθαρά ριζοσπαστικό λόγο να κυριαρχούν πολιτικά σε μεγάλες μητροπόλεις ή σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο, θα γνωρίσουμε τα μέλη αυτών των κοινοτήτων που θα ενταχθούν σε συντηρητικές πολιτικές οικογένειες. Μέσα από αυτές θα νομιμοποιηθούν στα μάτια των «ντόπιων», όπως άλλωστε συμβαίνει ήδη.

Για παράδειγμα, κανείς δεν ασχολήθηκε τόσο με την ασιατική καταγωγή του πρώην Βρετανού πρωθυπουργού Rishi Sunak. Ταξικά και πολιτικά, δεν μπορούσαν να τον φορτώσουν με τα στερεότυπα του μετανάστη εφόσον ήταν πάμπλουτος και ανήκε στους «Tories». Παραμένοντας στη Βρετανία, και μάλιστα στην τοπική αυτοδιοίκηση μεγάλων μητροπόλεων, ο δήμαρχος του Λονδίνου Sadiq Khan συμπληρώνει σε λίγους μήνες 10 χρόνια στη θέση. Έχει κερδίσει 3 εκλογικές μάχες, αλλά πολιτικά, είναι ένα πρόσωπο του κατεστημένου του Εργατικού κόμματος, μακριά από τους «ριζοσπάστες» του περιθωρίου. Κανείς δεν ασχολήθηκε επίσης με τον Masud Gharahkhani, τον ιρανικής καταγωγής πρόεδρο της Βουλής της Νορβηγίας, οι θέσεις του οποίου για την ενσωμάτωση μεταναστών, ενίοτε γίνονται αντικείμενο πανηγυρισμού από βαθιά συντηρητικά κοινά.

Στην Ευρώπη ο «ριζοσπάστης» είναι κάπως συνηθισμένος, δε φαίνεται τόσο εξωτικός όσο στις ΗΠΑ. Όμως ο μετανάστης, δεν μπορεί να γίνει εύκολα αποδεκτός αν «τολμά» να είναι και ριζοσπάστης.

Με άλλα λόγια, η Ευρώπη δείχνει να έχει ακόμη πολλή απόσταση, μέχρι να «απειληθεί» από έναν άνθρωπο που να συγκεντρώνει στο πρόσωπό του όλα τα χαρακτηριστικά του Ζοχράν Κουάμε Μαμντάνι: Ασιάτης, μετανάστης, Μουσουλμάνος, εκτός της σφαίρας επιρροής του Ισραήλ, Σοσιαλιστής, ριζοσπάστης για τα πολιτικά δεδομένα της χώρας του.

Αυτή την απόσταση, είναι νομοτελειακό ότι η Ευρώπη κάποια στιγμή θα τη διανύσει. Το επίκεντρο της διαφωνίας λοιπόν σήμερα δεν είναι το αν, αλλά το πότε. Η ανάγκη πάντως είναι ήδη υπαρκτή και απαιτεί να εμφανιστούν τα πρόσωπα εκείνα που θα ανασυνθέσουν σε ταξική βάση τις κοινωνικά και εθνοτικά κατακερματισμένες ευρωπαϊκές κοινωνίες, λύνοντας και τα προβλήματα που ενδεχομένως προκάλεσε και η απότομη μετάβαση σε μια «πολυπολιτισμικότητα» που ήταν δύσκολο να γίνει αποδεκτή με την ταχύτητα που επήλθε.