Η Αμερική διαπραγματεύεται, η Ευρώπη πληρώνει

Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ουκρανία αναδεικνύουν μια βαθιά έλλειψη στρατηγικής σαφήνειας, ιδιαίτερα από τη δυτική πλευρά.

Δημοσιεύματα διεθνών μέσων, μεταξύ αυτών και η Le Monde, αναφέρουν ότι συζητήθηκε το ενδεχόμενο ενός «κορεατικού μοντέλου», παρόμοιου με εκείνο του 1953: όχι μια ειρηνευτική συμφωνία, αλλά μια κατάπαυση πυρός, μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη στο Ντονμπάς, χωρίς βαρέα όπλα και με διεθνή, κυρίως αμερικανική, επιτήρηση. Μια μορφή σταθερότητας, χωρίς όμως οριστική λύση.

Ωστόσο, η ιδέα αυτή φαίνεται να είναι απαράδεκτη για σχεδόν όλους τους βασικούς εμπλεκόμενους. Η Ουκρανία έχει δείξει απροθυμία, ενώ η Ρωσία είναι ξεκάθαρη: απορρίπτει μια «παγωμένη σύγκρουση» και επιμένει σε μια μακροπρόθεσμη ειρήνη με σαφώς καθορισμένους όρους, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης των εδαφών που ελέγχει και διεκδικεί, κυρίως στο Ντονμπάς. Από τη σκοπιά της Μόσχας, μια απλή κατάπαυση πυρός δεν λύνει το πρόβλημα, απλώς το μεταθέτει χρονικά.

Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρίσκεται πλέον υπό έντονη πίεση. Έθεσε το ζήτημα των εκλογών, παρά το γεγονός ότι η χώρα τελεί υπό στρατιωτικό νόμο, κάτι που καθιστά μια τέτοια διαδικασία εξαιρετικά δύσκολη. Παράλληλα, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο διεξαγωγής δημοψηφίσματος, χωρίς να διευκρινίζεται ποια εδάφη θα αφορά ή ποιες εγγυήσεις θα υπάρχουν. Το αποτέλεσμα είναι ένας πρόεδρος πολιτικά περιορισμένος, εγκλωβισμένος τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές πεδίο.

Η πίεση αυτή δεν προέρχεται μόνο από τη Ρωσία. Και στις Ηνωμένες Πολιτείες, κύκλοι κοντά στον Ντόναλντ Τραμπ, με ενδεικτικές δηλώσεις του γιου του, κατηγορούν τον Ζελένσκι ότι εμποδίζει την ειρήνη. Κερδίζει έδαφος η άποψη ότι υπάρχει ένα γενικό πλαίσιο τερματισμού του πολέμου, με το Κίεβο να εμφανίζεται ως ο βασικός ανασταλτικός παράγοντας. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Τραμπ παρουσιάζεται ως ο παίκτης με τη μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ: αν χάσει την υπομονή του να χρηματοδοτεί έναν πόλεμο χωρίς προοπτική, μπορεί απλώς να διακόψει τη στήριξη.

Ενδεικτικό της αυξανόμενης αμερικανικής εμπλοκής είναι και το γεγονός ότι ο ειδικός απεσταλμένος του Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, μεταβαίνει στη Γερμανία για να συναντήσει τόσο τον Ζελένσκι όσο και Ευρωπαίους ηγέτες, στο πλαίσιο νέου γύρου υψηλού επιπέδου συνομιλιών. Η συνάντηση αυτή έρχεται λίγες ημέρες αφότου η Ουκρανία παρέδωσε στις ΗΠΑ αναθεωρημένη εκδοχή ενός ειρηνευτικού σχεδίου 20 σημείων, γεγονός που υποδηλώνει ότι η Ουάσιγκτον επιχειρεί να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της επόμενης ημέρας.

Η ρωσική διπλωματία ανεβάζει τους τόνους

Παράλληλα, η ρωσική διπλωματία ανεβάζει τους τόνους. Η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ, Μαρία Ζαχάροβα, δήλωσε στο TASS ότι ο Ζελένσκι είναι «στριμωγμένος» τόσο από την κατάσταση στο πεδίο της μάχης όσο και από τη δική του πολιτική απονομιμοποίηση. Όπως ανέφερε, μεγάλα τμήματα του ουκρανικού πληθυσμού δεν τον εμπιστεύονται και έχουν εγκαταλείψει μαζικά τη χώρα, ενώ ο ίδιος, σύμφωνα με τη Μόσχα, έχει στραφεί στον εκβιασμό των δυτικών υποστηρικτών του. Η Ζαχάροβα έκανε λόγο για στενές σχέσεις διαφθοράς μεταξύ Ζελένσκι και δυτικών πολιτικών, υποστηρίζοντας ότι τους εκβιάζει τόσο στο ζήτημα της ειρηνευτικής διευθέτησης όσο και στο θέμα των εκλογών, χαρακτηρίζοντάς τον μάλιστα «πολιτικό τρομοκράτη» ως προς τις μεθόδους και την ιδεολογία του.

Επιπλέον ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο με τις δηλώσεις του, λέγοντας χαρακτηριστικά αναφερόμενος στον Ζελένσκι, «Ο πρεζάκιας Φύρερ έδειξε ευθέως το δάχτυλο στον Λευκό Οίκο. Όλοι καταλαβαίνουν ότι ένα εδαφικό δημοψήφισμα στην Ουκρανία θα καθυστερήσει τις διαπραγματεύσεις. Αυτό ακριβώς επιδιώκει ο κλόουν του Κιέβου. Πόσο ακόμα θα το ανέχεσαι αυτό, Αμερική»;

Την ίδια στιγμή, ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει ότι στο Ντονμπάς θα μπορούσε να λειτουργήσει μια «ελεύθερη οικονομική ζώνη», εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι πολλοί θα ενδιαφέρονταν να επενδύσουν σε μια τέτοια περιοχή, μια τοποθέτηση που ενισχύει την αίσθηση ότι η επόμενη ημέρα σχεδιάζεται ήδη περισσότερο ως οικονομικό και γεωπολιτικό project παρά ως αποτέλεσμα πολιτικής συμφιλίωσης.

Η Ευρώπη αποκομμένη

Από την πλευρά της η Ευρώπη μοιάζει αποκομμένη από τα καθημερινά προβλήματα των πολιτών της. Η ακρίβεια, η ενεργειακή ανασφάλεια και το μεταναστευτικό πιέζουν τις κοινωνίες, ενώ οι πολιτικές ηγεσίες υιοθετούν ολοένα και πιο πολεμική ρητορική. Δηλώσεις όπως εκείνες του Μαρκ Ρούτε, περί «θυσιών όπως των προγόνων μας», σε συνδυασμό με τη διαρκή έμφαση στη στρατιωτική ετοιμότητα, ενισχύουν τις υποψίες για στενές σχέσεις μεταξύ κυβερνήσεων και αμυντικής βιομηχανίας. Οι επίμονες φήμες περί διαπλοκής πολιτικών και αμυντικών κολοσσών εντείνουν αυτή την εικόνα.

Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι και η συζήτηση γύρω από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί εξετάζουν τη διοχέτευσή τους προς τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις της Μόσχας για νομικές κινήσεις. Αν αυτή η επιλογή προχωρήσει, το πιθανότερο σενάριο είναι ότι οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι θα κληθούν τελικά να επωμιστούν το κόστος, πληρώνοντας τόσο για την Ουκρανία όσο και, έμμεσα, για τη Ρωσία.

Η συνολική εικόνα είναι αποκαλυπτική, η Ρωσία παραμένει σταθερή στους στόχους της, ο Τραμπ κινείται με σκληρό ρεαλισμό και ισχυρή διαπραγματευτική θέση, ενώ η Ευρώπη συνεχίζει να πληρώνει χωρίς να καθορίζει τις αποφάσεις. Και στο τέλος, ακόμη και η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας φαίνεται ότι θα ωφελήσει κυρίως αμερικανικά συμφέροντα. Για άλλη μια φορά, οι απλοί πολίτες μένουν με τον λογαριασμό.