Δύο «ξένοι» Μητσοτάκης-Σούνακ στο Ντουμπάι: Το παρασκήνιο του διπλωματικού αγώνα για τα Γλυπτά

Ήταν λίγο πριν από τις εκλογές του 2004, όταν ο τηλεοπτικός σταθμός MEGA εντόπισε τον διάλογο μπροστά στην κάμερα, ανάμεσα στον τότε πρωθυπουργό Κωστα Σημίτη και τον Βρετανό τότε ομολογό του Τονι Μπλερ.

Κώστας Σημίτης: Τόνι θα ήθελα να συζητήσουμε για τα Ελγίνεια Μάρμαρα και να μου πεις κι εσύ τη γνώμη σου, το θέμα έχει πάρει μεγάλη δημοσιότητα...

Τόνι Μπλερ: Θες να ακούσεις καλά νέα...

Κώστας Σημίτης: Οχι να ακούσω καλά νέα αλλά όπως ξέρεις έχουμε εκλογές στην Αθήνα τον επόμενο χρόνο και n επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα θα ήταν χρήσιμη. Σκέψου το θέμα...

Τόνι Μπλερ: Θα το σκεφτώ. Πήρα το μήνυμα.

Το φάουλ του Κώστα Σημίτη λόγω της δικαιολογίας που παρουσίασε για να πάρει πίσω τα μάρμαρα του στοίχισε πολιτικά, όπως στοίχισε τώρα στον Ρίσι Σούνακ η διπλωματική του απρέπεια με την ακύρωση του ραντεβού με τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Στο Ντουμπάι, ο Έλληνας πρωθυπουργός μπορεί να μην είχε τετ α τετ με τον πρωθυπουργό της Βρετανίας, όμως ο διπλωματιικός αγώνας συνεχίζεται. Άλλωστε, από το 1842 και την πρώτη επίσημη απαίτηση του γραμματέα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας Αλέξανδρου Ραγκαβή το ελληνικό κράτος διεκδικεί με σταθερότητα και συνέπεια τον επαναπατρισμό των Γλυπτών στην Αθήνα άλλοτε τηρώντας υψηλούς και άλλοτε χαμηλούς τόνους.

Η βρετανική κυβέρνηση υποστήριζε ότι τα Γλυπτά ανήκουν στο Βρετανικό Μουσείο και ότι δεν είχε αρμοδιότητα στο θέμα. Διότι, το Βρετανικό Μουσείο θεωρούσε ότι η επιστροφή θα αποτελούσε προηγούμενο άλλων διεκδικήσεων. Η επανένωση ωστόσο προσέκρουε και στη σφοδρή αντίσταση συντηρητικών Βρετανών που είχαν κύρος στη βρετανική κοινή γνώμη.

Μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής της, η Μελίνα Μερκούρη πρωτοστάτησε με περίσσιο πάθος στον αγώνα για τον επαναπατρισμό των Γλυπτών του Παρθενώνα. Δυστυχώς όμως δεν πέτυχε την πολυπόθητη νίκη. «Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα εγώ θα ξαναγεννηθώ», είχε πει σε μια από τις συνεντεύξεις της.

Το 1997, ο Ευάγγελος Βενιζέλος διατύπωσε την πρόταση για την επιστροφή των Γλυπτών στην Ελλάδα με τη μορφή μόνιμου δανεισμού. Έτσι, τα Γλυπτά θα ενώνονταν οριστικά στο Μουσείο της Ακρόπολης σε μια έκθεση με συνδιοργανωτή το Βρετανικό Μουσείο και με αντάλλαγμα τη διοργάνωση σειράς σημαντικών περιοδικών εκθέσεων αρχαιοτήτων που δεν έχουν βγει ή δεν βγαίνουν συχνά από τη χώρα.

Και μπορεί σήμερα η πόρτα του Σούνακ να είναι ερμητικά κλειστική, ωστόσο ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Οομπορν επέμεινε ότι θα συνεχίσει να αναζητεί με την ελληνική κυβέρνηση μια ρύθμιση που θα επέτρεπε στα Γλυπτά να έρθουν στην Αθήνα και έστειλε ένα σπάνιο ελληνικό αγγείο ως δάνειο στο Μουσείο τnς Ακρόπολης.

Ίσως η γραβάτα του βασιλιά του Ηνωμένου Βασιλείου Καρόλου, να μην ήταν τόσο αθώα τελικά και να έστειλε ενα ξεκάθαρο πολιτικό μήνυμα...

«Κόλαφος» ο Guardian για τον Σούνακ - Σε «νευρική κρίση» η βρετανική διπλωματία με τα καμώματά του

Σε αποκαλύψεις σχετικά με τα όσα προηγήθηκαν της αιφνιδιαστικής ακύρωσης της συνάντησης Μητσοτάκη - Σούνακ, που προκάλεσε μίνι - διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου με αιχμή τα Γλυπτά του Παρθενώνα, προχωρά ο Guardian.

Σε μία ανάλυση «κόλαφο» για τον Βρετανό πρωθυπουργό, το βρετανικό Μέσο αναφέρεται στις δύσκολες πλέον σχέσεις του Βρετανού πρωθυπουργού με το Φόρεϊν Όφις, ενώ δίνει και μία νέα διάσταση για τον λόγο που οδήγησε τον Ρίσι Σούνακ να αποφύγει τη συνάντηση.

Το παρασκήνιο της αναβολής

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, συμμετείχε στη διήμερη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες την Τρίτη, όταν έλαβε ένα απροσδόκητο μήνυμα από τη βρετανική αντιπροσωπεία. Ο υπουργός Εξωτερικών, Ντέιβιντ Κάμερον, ήλπιζε ότι ο υπουργός θα μπορούσε να είναι διαθέσιμος για μια απρογραμμάτιστη συνάντηση. Υπήρχαν πολλά να συζητηθούν για τη μετανάστευση, καθώς και για την επιχείρηση αρωγής στη Γάζα. Υπήρχε ένας όρος από το Ηνωμένο Βασίλειο: να μην υπάρχουν κάμερες.

Ο Γεραπετρίτης συμφώνησε πρόθυμα και μπορεί κανείς μόνο να υποθέσει ότι χρειάστηκε μόνο ένα λεπτό σηκωμένο φρύδι από τον Λόρδο Κάμερον για να αποστασιοποιηθεί διακριτικά ο πρώην πρωθυπουργός από την περίεργη απόφαση του Ρίσι Σούνακ να ακυρώσει μια προγραμματισμένη επίσκεψη στην Ντάουνινγκ Στριτ με τον Έλληνα ομόλογό του, Κυριάκο Μητσοτάκη, που είχε οριστεί για τις 12.30 μ.μ. την Τρίτη.

Το Νο 10 επιθυμεί να αφήσει πίσω του τα διπλωματικά συντρίμμια. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη. Μόνο το 12% των Βρετανών ψηφοφόρων πιστεύει ότι η περιφρόνηση του Σούνακ ήταν η σωστή απόφαση, σύμφωνα με δημοσκόπηση του YouGov. Η επίσημη βρετανική εκδοχή παραμένει ότι ο Μητσοτάκης αθέτησε τη δέσμευσή του να μην μιλήσει για την ιδιοκτησία των μαρμάρων του Παρθενώνα κατά την τετραήμερη επίσκεψή του.

Αν ο Μητσοτάκης είχε συμφωνήσει σε αυτή την αυτολογοκρισία, και οι βοηθοί του λένε ότι είναι αναληθής, θα ήταν η πρώτη φορά που θα είχε συναινέσει σε τέτοιους όρους για μια επίσκεψη. Σε πρόσφατα ταξίδια, συμπεριλαμβανομένης μιας ομιλίας στο London School of Economics τον Νοέμβριο του 2022, και σε μια συνάντηση με τον Μπόρις Τζόνσον το 2021, ο Μητσοτάκης, πρώην τραπεζίτης με σπουδές στο Χάρβαρντ και το LSE, έκανε ήρεμα την υπόθεσή του. Στη δεύτερη από αυτές τις επισκέψεις είχε επίσης κατ' ιδίαν συνομιλίες με τον Τζορτζ Όσμπορν, νυν πρόεδρο του Βρετανικού Μουσείου, οι οποίες παρέκαμψαν μια συμφωνία δανείου.

Το επεισόδιο έχει αφήσει τους Ευρωπαίους διπλωμάτες στο Λονδίνο να ξύνουν το κεφάλι τους. Ο Μητσοτάκης, κάτι σπάνιο στην ευρωπαϊκή πολιτική ως επανεκλεγείς εν ενεργεία, φαίνεται φυσικός ιδεολογικός σύντροφος του Σούνακ.

Επιπλέον, πολλοί διπλωμάτες είχαν υποθέσει ότι ο διορισμός του Κάμερον ήταν ένα μήνυμα ότι ο Σούνακ, με περιορισμένη όραση σε παγκόσμια ζητήματα, ανέθεσε σε μεγάλο βαθμό τη διπλωματία στον Κάμερον, εν μέρει για να δώσει στον Σούνακ χρόνο να επικεντρωθεί στα εσωτερικά ζητήματα στα οποία θα στραφούν οι εκλογές του επόμενου έτους.

Η παλιά ρύθμιση, σύμφωνα με την οποία ο υπουργός Εξωτερικών ήταν ο δρομέας του πρωθυπουργού, είχε εγκαταλειφθεί, υποτίθεται, επιτρέποντας στον Κάμερον να φέρει κάποια βαρύτητα στις υπερπόντιες συναλλαγές της Βρετανίας.

Αυτή ήταν σίγουρα η διάθεση μέσα στο Φόρεϊν Όφις, όπου οι άνθρωποι εντυπωσιάστηκαν από την ποιότητα της ομιλίας του Κάμερον προς το προσωπικό. Ένιωθαν ότι τους είχε δοθεί εισιτήριο εισόδου πίσω στη μεγάλη κατηγορία. Το γεγονός ότι ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου αφιέρωσε χρόνο για να συναντήσει τον υπουργό Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου στο Ισραήλ ήταν ένα σημάδι ότι ο Κάμερον είχε ανοίξει πόρτες για τη Βρετανία.

Τώρα οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες αναρωτιούνται πώς θα εξελιχθεί η σχέση Σούνακ-Κάμερον και αν σηματοδοτεί την αρχή ενός νέου περίεργου ζευγαριού στο οποίο ο Κάμερον θα επιλεγεί στο ρόλο ενός υποτακτικού Πίτερ Κάρινγκτον, ενώ ο Σούνακ, απίθανα, επιδιώκει να γίνει μια τελευταία Μάργκαρετ Θάτσερ που φωνάζει «όχι, όχι, όχι» στους περαστικούς ξένους.

Αναζητώντας μια λογική για την αιχμή του Σούνακ, κάποιοι αναρωτιούνται αν το Νο 10 πήρε τη φράση «πολιτιστικός πόλεμος» πολύ κυριολεκτικά, και ελπίζουν ότι οι Εργατικοί θα μπορούσαν να παγιδευτούν στο να περιγράψουν τα μάρμαρα του Παρθενώνα ως λάφυρα της βρετανικής αποικιοκρατίας. Στις ΗΠΑ, εξάλλου, ένας πολιτιστικός πόλεμος έχει κυριολεκτικά διεξαχθεί μνημείο προς μνημείο και δεν υπάρχει μεγαλύτερο μνημείο από αυτά τα γλυπτά.

Τα αγάλματα έχουν μια κεντρική θέση στην ελληνική πολιτιστική ζωή που δεν μοιράζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Περισσότερο από το 70% των Βρετανών δεν έχουν επισκεφθεί ποτέ το Βρετανικό Μουσείο. Για κάποιους, υποψιάζεται κανείς ότι τα μάρμαρα του Παρθενώνα θεωρούνται ως παιχνίδι παμπ και η Ακρόπολη η επόμενη ομάδα Μπράιτον και Χόουβ Άλμπιον έχουν κληρωθεί στο Europa League.

Το σενάριο για τον πραγματικό λόγο της ακύρωσης

Μια τρίτη ενδιαφέρουσα θεωρία για τη συμπεριφορά του Σούνακ δεν είναι η επιστροφή των αγαλμάτων, αλλά των μεταναστών. Ένα κεντρικό θέμα της προγραμματισμένης συζήτησης των δύο ανδρών υποτίθεται ότι θα ήταν η επικαιροποίηση του κοινού σχεδίου δράσης Ηνωμένου Βασιλείου-Ελλάδας για τη μετανάστευση του 2020. Όταν πρόκειται για το «σταμάτημα των σκαφών», ο Μητσοτάκης ήταν ο πιο βάναυσος και αποτελεσματικός. Ο αριθμός των ανθρώπων που φτάνουν στην Ελλάδα για να ζητήσουν άσυλο έχει πέσει κατακόρυφα, εν μέρει λόγω της συμφωνίας με την Τουρκία. Σε ένα λιγότερο παρατηρημένο μέρος της συνέντευξής του στο BBC, ο Μητσοτάκης είπε ότι παρατήρησε ότι ένα σημαντικό ποσοστό των ανθρώπων που έφταναν στο Ηνωμένο Βασίλειο έφταναν μέσω νόμιμων οδών, ένα σημείο που γίνεται λιγότερο διπλωματικά από τους βουλευτές των Τόρις που είναι εξοργισμένοι που παρά το Brexit, η καθαρή μετανάστευση στο Ηνωμένο Βασίλειο έφτασε τις 745.000 το 2022.

Είτε έτσι, είτε αλλιώς, έχει αφήσει διπλωμάτες στο Λονδίνο να επανεκτιμήσουν τον χαρακτήρα του Σούνακ και τη στρατηγική του ικανότητα.

Όπως επεσήμανε ένας διπλωμάτης, εάν ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με τις μυριάδες εκρηκτικές διαφωνίες του με την Ελλάδα, είναι έτοιμος να επισκεφθεί την Αθήνα την επόμενη εβδομάδα αναζητώντας ένα «νέο κεφάλαιο στις σχέσεις», πώς είναι δυνατόν ο Σούνακ να έχει μια τέτοια διαφωνία για το περιεχόμενο ενός μουσείου ή αυτό που περιέγραψε ως «επανεκδίκαση του παρελθόντος»;

Επιπλέον, η παλίρροια στην πολιτιστική διπλωματία έρχεται σε αντίθεση με τη σχολή των «φυλάκων εύρεσης» που υποστηρίζει ο Σούνακ.

Σε όλη την Ευρώπη, οι διπλωμάτες κάνουν μια προσεκτική προσπάθεια να αντιμετωπίσουν το δύσκολο ζήτημα της αποικιακής αποκατάστασης, συμπεριλαμβανομένων αντικειμένων που κλάπηκαν σε περιόδους άνισων σχέσεων εξουσίας.

Τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους, η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών, Annalena Baerbock, ταξίδεψε στη Νιγηρία για να παραδώσει ένα σετ μπρούντζινων του Μπενίν, ένας τρόπος αντιμετώπισης μιας «σκοτεινής αποικιακής ιστορίας». Το Βρετανικό Μουσείο διατηρεί 900 από αυτά τα χάλκινα.

Μόλις την περασμένη εβδομάδα, οι γερμανικές αρχές επέστρεψαν 75 αρχαιολογικά αντικείμενα στην κυβέρνηση του Μεξικού σε τελετή που πραγματοποιήθηκε στην πρεσβεία του Μεξικού στο Βερολίνο. Το Μουσείο Αφρικής στο Βέλγιο έχει παραδώσει έναν πλήρη κατάλογο 84.000 αντικειμένων που υπόκεινται σε πιθανή επιστροφή στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Τόσο η Σικελία όσο και το Βατικανό έχουν επιστρέψει θραύσματα του Παρθενώνα στην Ελλάδα.

Ο Σούνακ, ωστόσο, έχει γυρίσει την πλάτη του σε αυτή τη συζήτηση, αφήνοντας το Φόρεϊν Όφις σε δύσκολη θέση. Απλά δεν είναι βιώσιμο για τους Βρετανούς πολιτικούς να λένε ότι είναι θέμα των μουσείων να αποφασίζουν για τη νομιμότητα του περιεχομένου τους και για τα μουσεία να λένε ότι τα χέρια τους είναι δεμένα από κυβερνητικούς νόμους.

Κάποια στιγμή, κάποιος στην κυβέρνηση θα πρέπει να αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα στο πεδίο και όχι με χειρονομίες.

Σχετικές ειδήσεις

• Βικτόρια Χίσλοπ: Ο Σούνακ με τη στάση του έχει βοηθήσει στην επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα
• Κωνσταντίνος Αργυρός: Ανατρίχιασε στον Καναδά με το «Αθήνα μου» και φόντο τα Γλυπτά του Παρθενώνα
• Πατέρας Μπόρις Τζόνσον: Ήρθε η ώρα να επιστρέψουν τα Γλυπτά του Παρθενώνα