Ντοκουμέντο Newsbomb: Πυροβολισμοί κατά ριπάς στον γάμο του Φανούρη Καργάκη - Μπαλωθιές επί 49''
Η βαθιά ριζωμένη κουλτούρα των όπλων στην Κρήτη και η επικίνδυνη εξοικείωση με τη βία
O Φανούρης Καργάκης
Πυροβολισμοί κατά ριπάς ακούγονταν στον γάμο του Φανούρη Καργάκη στα Βορίζια, καθώς έπεφταν μπαλωθιες επί 49 δευτερόλεπτα.
Στο ντοκουμέντο που εξασφάλισε το newsbomb βλεπουμε τον Φανούρη Καργάκη την ημέρα του γάμου του. Μπαίνει στο σπίτι της νύφης, μέσα σε χαμόγελα, χειροκροτήματα και συγκίνηση. Οι συγγενείς τον αγκαλιάζουν, οι φίλοι φωνάζουν «να ζήσετε», και απ’ έξω, οι μπαλωθιές σκίζουν τον ουρανό.
Για 49 ολόκληρα δευτερόλεπτα, ο ήχος των πυροβολισμών καλύπτει τη μουσική, τα γέλια, τη χαρά.
Στο βίντεο-ντοκουμέντο ακούγονται καθαρά τουλάχιστον δύο διαφορετικοί τύποι όπλων να βάλλουν κατά ριπάς. Όσοι πυροβολούν, φαίνεται πως γνωρίζουν καλά τι κρατούν στα χέρια τους. Η σιγουριά των κινήσεων, η ροή των πυροβολισμών προδίδουν άνθρωπους εξοικειωμένους με τον οπλισμό.
Ένα έθιμο με ρίζες βαθιές – και πληγές ανοιχτές
Οι μπαλωθιές είναι για την Κρήτη κάτι πολύ περισσότερο από ένα έθιμο. Είναι ένα σύμβολο χαράς, λεβεντιάς και τιμής - ένα αυθόρμητο ξέσπασμα συναισθήματος που έχει περάσει από γενιά σε γενιά. Στις γιορτές, στους γάμους, στα βαφτίσια, ακόμα και στις κηδείες, το όπλο γίνεται εργαλείο έκφρασης.
Όμως, όπως δείχνουν τα περιστατικά των τελευταίων ετών, αυτή η σχέση μεταξύ παράδοσης και κινδύνου έχει μετατραπεί σε μια λεπτή γραμμή μεταξύ ζωής και θανάτου. Κάθε χρόνο, η Κρήτη θρηνεί ανθρώπους - πολλές φορές νέους - που χάνονται από «άτυχες» μπαλωθιές, όπλα που εκπυρσοκροτούν, σφαίρες που δεν γνωρίζουν στόχο.
Εξοικείωση που γεννά ανοχή
Η Κρήτη έχει μια μακρά ιστορία οπλοκατοχής. Από την εποχή των επαναστάσεων και των πολέμων, το όπλο ήταν σύμβολο ελευθερίας και ανδρείας. Αυτή η παράδοση, ωστόσο, έχει εξελιχθεί σε εξοικείωση με τη βία.
Σε πολλά χωριά, τα παιδιά μεγαλώνουν βλέποντας και ακούγοντας όπλα - χωρίς φόβο, χωρίς απορία. Οι πυροβολισμοί δεν τους τρομάζουν· τους συνοδεύουν. Έτσι, το όπλο γίνεται προέκταση της ταυτότητας τους.
Αστυνομικοί που υπηρετούν στην Κρήτη παραδέχονται ότι η οπλοκατοχή είναι εκτεταμένη και συχνά παράνομη. Πολλά όπλα δεν είναι δηλωμένα, ενώ η παράνομη διακίνηση και η μετατροπή όπλων είναι φαινόμενο γνωστό - αλλά δύσκολα ελέγξιμο.
Και όταν το όπλο θεωρείται «κομμάτι της κουλτούρας», η χρήση του δεν προκαλεί αποτροπιασμό· προκαλεί κατανόηση, ακόμη και θαυμασμό.
Το όριο ανάμεσα στη λεβεντιά και την παρανομία
Οι «μπαλωθιές της χαράς» αντιμετωπίζονται συχνά με ανοχή. «Έτσι είμαστε εμείς», λένε πολλοί Κρητικοί, τονίζοντας πως δεν υπάρχει κακία, μόνο χαρά.
Μα το αποτέλεσμα δεν αλλάζει: κάθε σφαίρα που ανεβαίνει στον αέρα, κάπου θα πέσει. Κάθε χέρι που πιάνει όπλο, παίζει με τη μοίρα.
Η εξοικείωση είναι ίσως το πιο επικίνδυνο στοιχείο αυτής της πραγματικότητας. Γιατί εκεί όπου υπάρχει άνεση με το όπλο, χάνεται ο σεβασμός προς τη δύναμή του. Κι όταν ένα μέσο έκφρασης γίνεται μέσο κινδύνου, τότε η παράδοση παύει να είναι γιορτή - και γίνεται τραγωδία εν αναμονή.
Η Κρήτη αλλάζει. Οι νέες γενιές ταξιδεύουν, μορφώνονται, ζουν σε έναν κόσμο που δεν έχει ανάγκη από μπαλωθιές για να εκφράσει τη χαρά του. Όμως, ο δεσμός με το όπλο παραμένει - βαθύς, συναισθηματικός, σχεδόν ιερός.
Το ερώτημα δεν είναι αν πρέπει να χαθεί η παράδοση, αλλά αν μπορεί να επιβιώσει χωρίς αίμα.