Απο ψηλά, το Τουβαλού, ένα από τα μικρότερα και πλέον απομονωμένα κράτη του κόσμου, μοιάζει με παράδεισο: μια λεπτή λωρίδα άμμου γεμάτη φοίνικες, περιτριγυρισμένη από ρηχά σμαραγδένια νερά. Από κοντά όμως είναι μία απο τις πιο ευάλωτες λωρίδες γης. Η χρυσή άμμος χύνεται στο τσιμέντο και το καταπράσινο γρασίδι αγωνίζεται να επιβιώσει. Ο ορίζοντας είναι επίπεδος και κυριαρχεί η θάλασσα. Μία θάλασσα που «πιέζει» από κάθε πλευρά, έτοιμη να... καταπιεί σπίτια και ανθρώπους.
Ένα αρχιπέλαγος εννέα νησιών μεταξύ της Αυστραλίας και της Χαβάης στον Νότιο Ειρηνικό, το Τουβαλού κέρδισε την ανεξαρτησία του από το Ηνωμένο Βασίλειο το 1978 και φιλοξενεί περίπου 12.000 ανθρώπους που ζουν σε συνθήκες φτώχειας σε συνολική έκταση μόλις 26 τ.χλμ. Μέχρι το 2100 προβλέπουν οι επιστήμονες, ολόκληρη η χώρα θα βυθιστεί και θα γίνει έτσι η πρώτη χώρα στον κόσμο που θα εξαφανιστεί από προσώπου Γης, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής. Έχει χαρακτηριστεί ως «εξαιρετικά ευάλωτο» στην κλιματική αλλαγή από το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών.
Η τέταρτη μικρότερη χώρα του κόσμου αγωνίζεται να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας κατά πέντε χιλιοστά ετησίως, πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο, πλημμύρες λόγω παλίρροιας και κυμάτων, καταιγίδες, αυξανόμενες θερμοκρασίες, εισβολή αλμυρού νερού και διάβρωση των ακτών. Ήδη κατά τις υψηλότερες παλίρροιες, το θαλασσινό νερό διοχετεύεται μέσω της κοραλλιογενούς ατόλης, πλημμυρίζοντας πολλές περιοχές.
Στην υψηλή παλίρροια, έως και το 40% της πρωτεύουσας Φουναφούτι «βυθίζεται». Η άνοδος των υδάτων απειλεί επίσης την πρόσβαση των ντόπιων στην τροφή. Οι ερευνητές έχουν προβλέψει ότι η αυξημένη αλάτωση του εδάφους, η διάβρωση των ακτών και η διείσδυση του θαλασσινού νερού στα οικοσυστήματα θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη επισιτιστική ανασφάλεια. Η ζωή στα νησιά είναι ήδη σκληρή. Δεν υπάρχουν ρυάκια ή ποτάμια, επομένως η συλλογή της βροχής είναι απαραίτητη, ενώ η αυξανόμενη αλάτωση του εδάφους απειλεί την παραδοσιακή γεωργία.
Η πρώτη ψηφιακή χώρα στον κόσμο;
Με φόντο το δυσοίωνο αυτό μέλλον, το Τουβαλού σχεδιάζει να δημιουργήσει μια... ψηφιακή εκδοχή του, προκειμένου να διατηρήσει την ιστορία και τον πολιτισμό του, να γίνει δηλαδή το πρώτο ψηφιακό έθνος στον κόσμο καθώς θα ενσωματωθεί στο metaverse (μετασύμπαν), το εικονικό, ψηφιακό, τρισδιάστατο σύμπαν του θολώνει τις γραμμές μεταξύ των αλληλεπιδράσεων που γίνονται online και αυτών της πραγματικής ζωής.
O υπουργός Εξωτερικών του Τουβαλού, Σάιμον Κόφε, δήλωσε πρόσφατα στη Σύνοδο Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα (COP27) ότι ήρθε η ώρα να εξεταστούν εναλλακτικές λύσεις για την επιβίωση της πατρίδας του, ανάμεσά τους η είσοδος στο στο metaverse, τη μητρική εταιρεία του Facebook που χρησιμοποιεί επαυξημένη και εικονική πραγματικότητα. Το σχέδιο αυτό όπως είπε αντιπροσωπεύει το «χειρότερο σενάριο» και περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός «ψηφιακού δίδυμου» του Τουβαλού, με σκοπό να αντιγράψει τα όμορφα νησιά του και να διατηρήσει τον πλούσιο πολιτισμό του.
«Η τραγωδία αυτού του αποτελέσματος δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί […] Το Τουβαλού θα μπορούσε να είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που υπάρχει αποκλειστικά στον κυβερνοχώρο, αλλά αν η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεχιστεί ανεξέλεγκτη, δεν θα είναι η τελευταία» Η ιδέα είναι ότι το μετασύμπαν μπορεί να επιτρέψει στο Τουβαλού να «λειτουργήσει πλήρως ως κυρίαρχο κράτος», καθώς οι άνθρωποι του θα αναγκαστούν να ζουν κάπου αλλού. Σύμφωνα με μια έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, έως και το 4% της περιφέρειας της πρωτεύουσας βυθίζεται στην άμπωτη και μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα, ολόκληρη η χώρα θα είναι κάτω από το νερό.
Όπως σημείωσε ο υπουργός Πληροφορικής Alofa Aulua: «Η γη, ο ωκεανός και ο πολιτισμός των ανθρώπων μας είναι τα πιο πολύτιμα περιουσιακά μας στοιχεία και ό,τι κι αν συμβεί στον φυσικό κόσμο, θα διατηρηθούν ασφαλή στο cloud. Νησιά σαν αυτό δεν θα επιβιώσουν από τις γρήγορες αυξήσεις της θερμοκρασίας, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και την ξηρασία, έτσι ώστε να τα αναδημιουργήσουμε εικονικά».
Αν και το Τουβαλού θα μπορούσε να γίνει το πρώτο κυρίαρχο έθνος που θα αναδημιουργήσει τον εαυτό του στο μετασύμπαν, άλλες χώρες έχουν ήδη αρχίσει να εξερευνούν τα δικά τους ψηφιακά σύνορα. Το 2021, το νησιωτικό έθνος των Μπαρμπάντος στην Καραϊβική άνοιξε πρεσβεία στην τρισδιάστατη πλατφόρμα εικονικού κόσμου Decentraland και ήταν το πρώτο που το έκανε. Μια ιθαγενής φυλή στην Αυστραλία είχε επίσης σχεδιάσει να ανοίξει τη δική του πρεσβεία νωρίτερα φέτος.
Άλλες χώρες έχουν αρχίσει να προσφέρουν υπηρεσίες στο metaverse. Η Νορβηγία άνοιξε πρόσφατα ένα υποκατάστημα των ομοσπονδιακών φορολογικών της γραφείων στο metaverse, προκειμένου να προσεγγίσει την επόμενη γενιά των χρηστών της. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δημιούργησαν νέα έδρα για το Υπουργείο Οικονομίας τους σε εικονική γη. Μεγάλες πόλεις που προωθούν την τεχνολογία, όπως η Σεούλ, η Νότια Κορέα και η Σάντα Μόνικα, στην Καλιφόρνια έχουν δημιουργήσει επίσης ψηφιακές αντίστοιχες.
Η ευρηματικότητα των ντόπιων
Το Τουβαλού έδειξε ευρηματικότητα, πωλώντας το διαδικτυακό της επίθημα .tv σε μία εταιρεία από την Καλιφόρνια για πολλά εκατομμύρια δολάρια το χρόνο, αποκομίζοντας συνεχή έσοδα. Η εταιρεία πουλά την κατάληξη σε τηλεοπτικούς φορείς. Η χώρα εργάζεται επίσης για την επίτευξη ενός στόχου 100% παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έως το 2025 σε μια προσπάθεια να περιορίσει τη ρύπανση και να αποτελέσει παράδειγμα για τα μεγαλύτερα έθνη. Διερευνά επίσης σχέδιο για την κατασκευή ενός τεχνητού νησιού στην περιοχή που καταλαμβάνει σήμερα.
Το τοπικό δημοτικό συμβούλιο έχει στο συρτάρι ένα σχέδιο για την εκβάθυνση και τη διεκδίκηση γης στα νότια του Φονγκαφάλε, της μοναδικής πόλης του Τουβαλού, την ανύψωση της γης 10 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και την κατασκευή κατοικιών υψηλής πυκνότητας. Είναι ένα σχέδιο που θα κόστιζε 300 εκατομμύρια δολάρια και που μέχρι στιγμής δεν έχει χρηματοδότηση.
Άλλες επιλογές διερευνώνται επίσης, όπως και η εισαγωγή απορριμμάτων από ορυχεία της Αυστραλίας για την κατασκευή ενός «ενεργειακού τείχους» που θα περιβάλλει τις ατόλες, διαλύοντας τη δύναμη της θάλασσας καθώς σπάει προς τα νησιά. Το πώς το οικοσύστημα των υφάλων θα επιζούσε από ένα τέτοιο τείχος δεν έχει εξηγηθεί. Η εκκένωση των νησιών είναι η τελευταία λύση, παρά τη συχνή συζήτηση oτι οι κάτοικοί του νησιωτικού έθνους θα γίνουν επίσημα οι πρώτοι κλιματικοί πρόσφυγες στον κόσμο.
Τα Φίτζι έχουν επανειλημμένα προσφέρει γη στην κυβέρνηση του Τουβαλού για τη μετεγκατάσταση του πληθυσμού 1.200 χιλιόμετρα νότια, μια προσφορά που η κυβέρνηση δεν έχει αποδεχτεί. Και ο πρώην πρωθυπουργός της Αυστραλίας Kέβιν Ραντ είχε προτείνει να προσφέρει στους πολίτες του Τουβαλού πλήρη υπηκοότητα σε αντάλλαγμα για τα θαλάσσια και αλιευτικά δικαιώματα της χώρας τους, πρόταση που απέρριψαν οι ντόπιοι ως «ιμπεριαλιστική σκέψη».
«Το Τουβαλού βυθίζεται» - Τι λένε οι ντόπιοι
«Το Τουβαλού βυθίζεται» και αυτός είναι ο χειρότερος φόβος των ντόπιων σε αυτό το μικροσκοπικό νησιωτικό αρχιπέλαγος στην πρώτη γραμμή της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Κατά τη διάρκεια καταιγίδων, τα κύματα χτυπούν το νησί από τα ανατολικά και τα δυτικά, «καταπίνοντας» τη χώρα, σύμφωνα με τα λόγια των ντόπιων.
Πολλοί λένε ότι βλέπουν εφιάλτες ότι η θάλασσα σύντομα θα τους καταβροχθίσει για τα καλά, μέχρι την επόμενη γενιά. Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι το Τουβαλού θα μπορούσε να γίνει ακατοίκητο στα επόμενα 50 έως 100 χρόνια. Οι ντόπιοι λένε ότι πιστεύουν ότι θα μπορούσε να συμβεί πολύ νωρίτερα.
Η Nαουζαλέτα Σετάνι, κοιμάται δίπλα στη λιμνοθάλασσα σε μία ξύλινη παράγκα, χρησιμοποιώντας... μια σημαδούρα ως μαξιλάρι. Αρχικά, δεν πίστευε στην κλιματική αλλαγή, όπως πολλοί ηλικιωμένοι στο νησί, σιγά-σιγά όμως έχει πειστεί, καθώς η καθημερινότητά της γίνεται ολοένα και πιο σκληρή και το μέλλον της ίδιας και της οικογένειάς της, αβέβαιο.
«Ο καιρός αλλάζει πολύ γρήγορα, μέρα με τη μέρα, ώρα με την ώρα», λέει η 54χρονη Σετάνι, που αγαπάει αλλά και φοβάται παράλληλα τον ωκεανό που κυλάει λίγα μέτρα μακριά από την καλύβα της. «Έμαθα ότι τα πράγματα που συμβαίνουν είναι αποτέλεσμα ανθρώπων, ειδικά [από] άλλες χώρες. Με θλίβει. Αλλά καταλαβαίνω ότι οι άλλες χώρες κάνουν ό,τι καλύτερο για τους λαούς τους. Κατάγομαι από μια μικρή χώρα. Το μόνο που θέλω είναι να μας σέβονται οι μεγαλύτερες χώρες και να σκέφτονται τη ζωή μας» λέει στον Guardian.
Το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών χαρακτηρίζει το Τουβαλού ως μια χώρα φτωχή σε πόρους, η οποία είναι «εξαιρετικά ευάλωτη» στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Το πορώδες, αλμυρό έδαφος έχει καταστήσει τη Γη σχεδόν άχρηστη καταστρέφοντας τις βασικές καλλιέργειες και μειώνοντας τις αποδόσεις διαφόρων φρούτων και λαχανικών.
Οι μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες αυξάνουν επίσης τις ασθένειες, από τη γρίπη και την επιπεφυκίτιδα μέχρι τον δάγγειο πυρετό. Οι υψηλότερες ημερήσιες θερμοκρασίες θέτουν επίσης τους ανθρώπους σε καθημερινό κίνδυνο αφυδάτωσης, θερμοπληξίας και θερμικών εξανθημάτων, λένε οι ειδικοί. Το Τουβαλού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ξένη βοήθεια, με το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ του να αποτελείται από δωρεές από τον ΟΗΕ και τις γειτονικές χώρες.
Οι προοπτικές εκπαίδευσης και απασχόλησης στο νησί τέλος είναι περιορισμένες και η πλειονότητα των νέων που έχουν την οικονομική δυνατότητα φεύγουν για να σπουδάσουν στα Φίτζι, την Αυστραλία ή τη Νέα Ζηλανδία, μια «διαρροή εγκεφάλων» που έχει τεκμηριωθεί εκτενώς.
Οι πολιτικοί από το Τουβαλού είναι πάγια επικριτικοί για την απάντηση της διεθνούς κοινότητας στην κλιματική αλλαγή. Κατά τη διάρκεια της περσινής συνόδου κορυφής για το κλίμα, ο υπουργός Εξωτερικών εκφώνησε την ομιλία του, ενώ στεκόταν μέχρι τα γόνατα στον ωκεανό για να τονίσει τον κίνδυνο ανόδου της στάθμης της θάλασσας. «Το μέλλον μας πραγματικά εξαρτάται από τους μεγάλους ρυπαντές που πρέπει να αναλάβουν δράση. Αλλά θα συνεχίσουμε να πιέζουμε και θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τη… μείωση των εκπομπών » υποσχέθηκε.
Ακολουθήστε το Newsbomb και στο κανάλι μας στο YouTube
Διαβάστε επίσης
Καταφύγια Κροίσων: Τα «bunker της ελίτ» για την ημέρα του Αρμαγεδδώνα
Παγκόσμια Ημέρα Πόλεων: Στον «λαβύρινθο» των megacities του πλανήτη
Deepfake: Πώς αυτό που βλέπουμε και ακούμε μπορεί να είναι ψέμα - Η νέα τεχνολογία,«όπλο» και απειλή
