Διαπραγματεύσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία: Γιατί η Ρωσία απορρίπτει το Βατικανό

Η ρωσική άρνηση να συμμετάσχει σε ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία στο Βατικανό, όπως πρότειναν ευρωπαϊκοί και αμερικανικοί κύκλοι, δεν εδράζεται απλώς σε ζητήματα διπλωματικής σκοπιμότητας. Αντιθέτως, εδράζεται σε έναν πολύπλοκο συνδυασμό γεωστρατηγικών ανησυχιών, νομικών εμποδίων και μιας εκκλησιαστικής θεώρησης με αναθεωρητικά χαρακτηριστικά.

Το δόγμα της «Τρίτης Ρώμης», ιδεολογικό και θεολογικό θεμέλιο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, δεν αποδέχεται τη Ρώμη ως συνομιλητή, αλλά ως αντίπαλο που πρέπει να παραγκωνιστεί.

Η στάση αυτή, μακριά από το να είναι έκφραση «εκκλησιαστικής αυθεντίας», εκλαμβάνεται σήμερα ως δογματικός σοβινισμός με σαφή πολιτική χρησιμοθηρία, που υπονομεύει κάθε σοβαρή πρωτοβουλία ειρήνευσης στην Ουκρανία.

Η ρωσική άρνηση να συμμετάσχει σε ειρηνευτικές συνομιλίες στο Βατικανό δεν μπορεί να ιδωθεί αποκομμένα από την αυτοεικόνα της Ρωσίας ως πνευματικού διαδόχου της ρωμαϊκής και βυζαντινής παράδοσης.

Tο ένταλμα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τον Πούτιν

Η Ιταλία, όπου γεωγραφικά εδράζεται το Βατικανό, είναι χώρα της Δύσης, του ΝΑΤΟ και μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει εκδώσει ένταλμα σύλληψης για τον Πούτιν, κατηγορώντας τον για εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία. Η Ρώμη, συμβαλλόμενο μέλος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, υποχρεούται κατ’ αρχήν να εκτελέσει το ένταλμα σε περίπτωση που ο Πούτιν εμφανιστεί στο έδαφός της, ακόμη και στο Βατικανό.

Η παρουσία της ρωσικής ηγεσίας ή ακόμη και ανώτερων εκπροσώπων της σε έδαφος της Δύσης κρίνεται νομικά επισφαλής και πολιτικά ανεπιθύμητη, σύμφωνα με πηγές του Bloomberg. Η ρωσική προτίμηση προς την Τουρκία, η οποία δεν αναγνωρίζει το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, δεν είναι μόνο διπλωματική αλλά και πρακτική επιλογή ασφαλείας.

Η «Τρίτη Ρώμη» ως εκκλησιαστικό κατασκεύασμα γεωπολιτικής ηγεμονίας

Η πιο δομική αιτία για την απόρριψη του Βατικανού αφορά τη θεμελιώδη εκκλησιαστική ιδεολογία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, το δόγμα της «Τρίτης Ρώμης». Σύμφωνα με αυτό, η Μόσχα διαδέχεται τη Ρώμη (ως «Πρώτη Ρώμη») και την Κωνσταντινούπολη (ως «Δεύτερη Ρώμη»), και αναλαμβάνει την παγκόσμια ηγεσία της Ορθοδοξίας και της αυθεντικής χριστιανικής παραδόσεως.

Η θεώρηση αυτή δεν αποτελεί απλώς μια θεολογική αφήγηση ή μυστικιστικό όραμα καθώς έχει αναδειχθεί σε εργαλείο εκκλησιαστικής διπλωματίας με ηγεμονικά χαρακτηριστικά. Το Πατριαρχείο Μόσχας, υπό τον Πατριάρχη Κύριλλο, αξιοποιεί αυτό το αφήγημα για να αποκλείσει τη Ρώμη ως ισότιμο εταίρο, να υποσκάψει τη θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου και να επιβληθεί στις Ορθόδοξες Εκκλησίες των πρώην σοβιετικών χωρών.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και ιδίως η παρουσία της στην Ουκρανία, θεωρείται θεσμικός και πνευματικός αντίπαλος. Η συνάντηση του Πάπα Φραγκίσκου με τον Πατριάρχη Κύριλλο to 2016 υπήρξε συμβολική, αλλά δεν δημιούργησε γέφυρες συνεργασίας. Αντιθέτως, επικάλυψε με χαμόγελα ένα ανεπίλυτο και βαθύτατα πολιτικό ρήγμα.

Το Βατικανό δεν είναι «ουδέτερο» στα μάτια του Κρεμλίνου

Η Ρωσία βλέπει το Βατικανό όχι ως ουδέτερη δύναμη, αλλά ως συμβολικό εχθρό που ανήκει στον πολιτισμικό κόσμο της Δύσης. Το Κρεμλίνο κατηγορεί έμμεσα την Αγία Έδρα ότι σιωπά μπροστά σε διώξεις ρωσόφιλων στην Ουκρανία, ενώ παράλληλα δεν αποκηρύσσει την ουκρανική πολιτική κατά της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Η εμπλοκή των ΗΠΑ στη διαδικασία ερμηνεύεται από τη Μόσχα ως επιβεβαίωση ότι η όποια ειρηνευτική πρωτοβουλία τελεί υπό δυτικό έλεγχο. Το Βατικανό αντιμετωπίζεται με βαθιά καχυποψία ως κομμάτι ενός ευρύτερου γεωπολιτικού σχεδίου εναντίον της Ρωσίας.

Το Πατριαρχείο Μόσχας, εργαλειοποιώντας τη θεολογία της «Τρίτης Ρώμης», επιλέγει να απορρίπτει τη Ρώμη αντί να διαλέγεται μαζί της, επιδιώκοντας όχι απλώς πνευματική αυτάρκεια, αλλά γεωπολιτική κυριαρχία στην Ορθοδοξία.

Αντί για διάλογο, η Μόσχα επιλέγει την απομόνωση — και αυτό δεν αποτελεί πνευματικό πλεονέκτημα, αλλά εκκλησιαστικό στρατήγημα με ρητορική αυτοκρατορικής φιλοδοξίας.

Διαβάστε επίσης