Πέτρος Μολυβιάτης

«Εγώ δεν δέχομαι πιέσεις»: μου είχε απαντήσει ο Πέτρος Μολυβιάτης όταν τον είχα ρωτήσει πώς θα αντιμετωπίσει τις αμερικανικές «παροτρύνσεις» να αναγνωρίσει η Ελλάδα τα Σκόπια.

Ακέραιος, έντιμος, ειλικρινής, λακωνικός, δίκαιος, αυστηρός, με αίσθηση του μέτρου και της δικαιοσύνης, αφοσιωμένος στον Καραμανλισμό, τρυφερός, διορατικός, με χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Αυτός ήταν ο Πέτρος Μολυβιάτης.

Ενας άνθρωπος που δεν ένιωθε ότι έχει να αποδείξει κάτι. Ενας statesman με αίσθηση του καθήκοντος να κρατήσει φυλαγμένα τα μυστικά που ήξερε. Και αυτά δεν ήταν λίγα. Ως άνθρωπος που είχε χειριστεί επί δεκαετίες ευαίσθητες κρατικές υποθέσεις, συμμετείχε σε δύσκολες -ενίοτε οριακές διαπραγματεύσεις- δεν είχε καμία πρόθεση να αποκαλύψει δημοσίως λεπτομέρειες των ελιγμών, των συμβιβασμών, των ρήξεων και εν τέλει των αποφάσεων.

Με απόλυτη αίσθηση της αρχής «μηδέν άγαν» λειτουργούσε τόσο στην καθημερινή εργασία του, στις διαπροσωπικές σχέσεις αλλά και στις αντιδράσεις του. Εκτιμούσε την καλή παρέα των σταθερών φίλων του, είχε την ευγένεια να απαντά πάντοτε σε όλους σηκώνοντας ο ίδιος το τηλέφωνό του, απολάμβανε ένα ταπεινό πιάτο φακές, αποστρεφόταν την επιδειξιομανία και τις κωλοτούμπες για να κάνει δημόσιες σχέσεις ή να είναι αρεστός.

«Βλέπετε κανέναν να ενδιαφέρεται; Γιατί να τα γράψω; Όχι κύριε Πολλάτο, δεν θα τα γράψω» μου είχε απαντήσει όταν είχα τολμήσει να υπαινιχθώ ότι θα έπρεπε να εξετάσει το ενδεχόμενο να γράψει τα απομνημονεύματά του εξιστορώντας όσα είχε ζήσει, τις υποθέσεις που είχε χειριστεί ως υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή, διευθυντής του γραφείου του εθνάρχη Κωνσταντίνου Καραμανλή, ως υψηλόβαθμος διπλωμάτης επιφορτισμένος με τη διαφύλαξη και υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων, ως ένας αφοσιωμένος κρατικός λειτουργός.

Την απόφαση να μην συγγράψει κάποιο βιβλίο νομίζω ότι την είχε λάβει απολύτως συνειδητά. Και είμαι σίγουρος ότι πολλοί -και πολύ σημαντικότεροι και ευφυέστεροι άνθρωποι από την αφεντιά μου- είχαν προσπαθήσει να του εξηγήσουν ότι για λόγους ιστορικούς θα έπρεπε να υπάρχει καταγραφή της ιστορίας όπως την είχε ζήσει ή την είχε συνδιαμορφώσει, όμως ο Πέτρος Μολυβιάτης ήταν ανένδοτος.

Ισως με κάποιον τρόπο η απόφασή του να μην κοινοποιήσει τα ιστορικά γεγονότα που έζησε ήταν κάτι που θεωρούσε χρέος εχεμύθειας, μια άτυπη ρήτρα εμπιστευτικότητας, που πιθανόν να συμπεριλάμβανε μια μικρή δόση απογοήτευσης για την εξέλιξη της κοινωνίας μας και όλων μας ως ανθρώπων και συνιστώντων συστατικών της ελληνικής πολιτείας.

Το χαμόγελό του ήταν πάντα ειλικρινές και πηγαίο. Και η διάθεσή του να μεταφέρει σόκιν ιστορίες, κάποιες απ' όσα είχε πει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, εξαρτώμενη αναλόγως της περίστασης και του συνομιλητή του.

Μέγιστο ενδιαφέρον έχει η άποψη του Πέτρου Μολυβιάτη για την εξέλιξη του ελληνικού κράτους. Θεωρούσε ότι η Ελλάδα ήταν ίσως η μοναδική χώρα του δυτικού κόσμου που καταστράφηκε στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο και 80 χρόνια μετά κατάφερε να βρίσκεται στη λέσχη των πιο προηγμένων δυτικών κρατών, με κριτήρια δημοκρατίας, κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά και προκοπής για το μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ανεξάρτητα από τις οικονομικές κρίσεις, την προσφυγή στο ΔΝΤ ή παλαιότερα τις υποτιμήσεις της δραχμής. Δείτε τα δεδομένα, δείτε πού ήταν η Ελλάδα το 1950 και πού είναι το 2025.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο, έλεγε ο Πέτρος Μολυβιάτης, όλοι οι Έλληνες είχαμε μόνο ένα παντελόνι και ένα σακάκι. Και σήμερα, κάποιοι που δεν έχουν ούτε είχαν επιχειρηματική δραστηριότητα -έλεγε ο Μολυβιάτης- δεν διαθέτουν απλώς ένα σπίτι και ένα εξοχικό αλλά έχουν πλουτίσει. Πώς; Από τον μισθό τους;

Ο Πέτρος Μολυβιάτης ήταν ένας σοφός και απλός άνθρωπος σαν να μην διέφερε στο παραμικρό από τον εργαζόμενο σε ένα χειρωνακτικό επάγγελμα που νιώθει στο πετσί του πως δεν έχει για τίποτα να κομπάσει ή να πάθει κρίση μεγαλείου.

Πολλοί διαφωνούν με τους χειρισμούς του την περίοδο που ο Ελληνισμός είχε να αποφασίσει για την επανένωση της Κύπρου επί τη βάσει του σχεδίου Ανάν. Κριτική είχε δεχθεί και ως πρόεδρος του ταμείου με τις δωρεές για τους πυρόπληκτους της Ηλείας, από τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007. Τότε είχε αναλάβει ως εγγυητής της διαφανούς διαχείρισης των δωρεών για την αποκατάσταση των ζημιών και την ανακούφιση των οικογενειών των θυμάτων και όλων των πληγέντων να είναι ο τοποτηρητής του λογαριασμού που είχε ανοιχτεί στην Τράπεζα της Ελλάδος.

Κι όταν κάποιες καμαρίλλες είχαν υπαινιχθεί αδιαφάνεια και καθυστέρηση στην εκταμίευση των χρημάτων, από ευθιξία ο Πέτρος Μολυβιάτης είχε υποβάλλει στον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή την παραίτησή του. Σε μια συζήτηση στο λιτό γραφείο του στην οδό Καραγιώργη Σερβίας -όπου δεν υπήρχε γραμματέας, παρά μόνον ένα απλό ξύλινο έπιπλο με δυο απλές καρέκλες για τον ίδιο και τον επισκέπτη του και τις εντοιχισμένες βιβλιοθήκες κενές -για να μην δημιουργείται κανένας συνειρμός για περιττά έξοδα σε μια θέση που είχε ως αποστολή την χρηστή διαχείριση των δωρεών για την αποκατάσταση των κατεστραμμένων από τις φονικές πυρκαγιές- τον ρώτησα αν ίσχυε η πληροφορία που είχα πως υπέβαλε την παραίτησή του στον Κώστα Καραμανλή για λόγους ευθιξίας.

«Πού το μάθατε; Ποιος σας το είπε;» με ρώτησε ξαφνιασμένος. Και με απόλυτο τρόπο μου ξεκαθάρισε ότι δεν μου επιτρέπει να δημοσιεύσω την κίνησή του να υποβάλλει την παραίτησή του από πρόεδρος του Ταμείου Αρωγής των Πυρόπληκτων, παραίτηση που προφανώς δεν έγινε δεκτή από τον τότε πρωθυπουργό. Γνώριζα ποια θα ήταν η συνέχεια όταν επέλεξα να δημοσιεύσω το ρεπορτάζ. Πρωί Κυριακής, όταν το θέμα είχε πια δημοσιευθεί πρωτοσέλιδο, μου τηλεφώνησε και σε μια συνομιλία που δεν διήρκεσε ούτε λεπτό μου εξήγησε ότι είχα παρακούσει την επιθυμία του. Για εκείνον όμως, το καθήκον της αφοσίωσης ήταν τέτοιο που δεν θα του επέτρεπε να αφήσει τον οποιονδήποτε να εικάσει πως η κίνησή του να παραιτηθεί μπορεί και να ήταν ένας μοχλός πίεσης ή και αντίδραση στην άδικη κριτική.

Λίγοι άνθρωποι -απ' όσους έχω γνωρίσει στην πολιτική- έχουν το ανάστημα, το σθένος, την καλλιέπεια, το ήθος, την καλλιέργεια, την ακεραιότητα, την αίσθηση καθήκοντος προς την πατρίδα και την εντιμότητα του Πέτρου Μολυβιάτη. Και γι' αυτό είναι αναντικατάστατος.

Για όσους χαρακτηρίζουν το δόγμα Μολυβιάτη για τα ελληνοτουρκικά θέματα σαν δόγμα ακινησίας, ένα έχω να καταθέσω. «Όσα διεκδικεί η Τουρκία καμία ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να τα παραχωρήσει. Αλλά ακόμη κι εκείνα που η Ελλάδα θα μπορούσε να δώσει, δεν είναι αρκετά για την Τουρκία». Αυτή ήταν η άποψη του Πέτρου Μολυβιάτη. Και γι' αυτό υποθέτω ότι θεωρούσε μεν πως θα πρέπει να υπάρχει ελληνοτουρκικός διάλογος, χωρίς όμως βιασύνες να τεθεί η ουσία του προβλήματος της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας. Και την άποψη αυτή ίσως και να οφείλουμε να την σκεφτούμε και να την αξιολογήσουμε στην πορεία του χρόνου.

Σχετικές ειδήσεις

• Το τελευταίο αντίο στον Πέτρο Μολυβιάτη - Δείτε φωτογραφίες
• Δόγμα Μολυβιάτη: Η παρακαταθήκη ενός ρεαλιστή διπλωμάτη για την ελληνική εξωτερική πολιτική
• Συλλυπητήρια Κώστα Καραμανλή για την απώλεια του Πέτρου Μολυβιάτη - «Χάνω έναν δικό μου άνθρωπο»