Ταξίδι στον χρόνο: Η πόλη που έβαλε το μέλλον σε... ράγες και έγινε η «μητέρα» των σιδηροδρόμων

Στο Σίλντον, μία πόλη στην κομητεία Ντάραμ της βορειοανατολικής Αγγλίας, βρίσκεται το μουσείο σιδηροδρόμων «Locomotion», που φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συλλογή ιστορικών τρένων στην Ευρώπη. Από τις ατμομηχανές των ανθρακωρυχείων μέχρι τα ξύλινα βαγόνια και τα βαγόνια σε λαμπερό πράσινο χρώμα, όλα δείχνουν ότι η συγκεκριμένη πόλη δεν είναι κάτι το συνηθισμένο.

Στην πραγματικότητα, το Σίλντον θεωρείται η πρώτη σιδηροδρομική πόλη στον κόσμο, καθώς εκεί, στις 27 Σεπτεμβρίου 1825, η ατμομηχανή του τρένου «Stockton and Darlington Railway» μετέφερε για πρώτη φορά επιβάτες σε δημόσιο σιδηροδρομικό δίκτυο, σηματοδοτώντας την αρχή της σύγχρονης σιδηροδρομικής ιστορίας.

«Είναι κρίμα που η ιστορία του Σίλντον έχει ξεχαστεί, δεδομένης της παγκόσμιας επιρροής του», αναφέρει η Νίκι Χάλιφαξ, διευθύντρια του S&DR200, ενός φεστιβάλ που γιορτάζει τα 200 χρόνια από τη μεγάλη αυτή αλλαγή. «Εδώ, στη "γενέτειρα των σιδηροδρόμων", οι σιδηρόδρομοι απασχόλησαν ολόκληρες κοινότητες και οι ντόπιοι πήγαν στον πόλεμο με τα τρένα που κατασκεύασαν. Η ιστορία του Σίλντον δεν αφορά μόνο τους, αλλά όλους τους ανθρώπους που έμαθαν να... ταξιδεύουν».

Επιστρέφει η «Locomotion No 1»

Στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 200 χρόνια, διοργανώνεται το S&DR200, ένα φεστιβάλ που φιλοδοξεί να είναι «ένα ερωτικό σονέτο για την περιοχή». Μεταξύ 26 και 28 Σεπτεμβρίου 2025, θα κάνει την επανεμφάνισή της η ανακατασκευασμένη «Locomotion No 1», η πρωτοποριακή ατμομηχανή που κατασκευάστηκε το 1825 από τον Τζορτζ Στίβενσον, τον «Πατέρα των Σιδηροδρόμων», και τον γιο του Ρόμπερτ. Η ατμομηχανή θα διασχίσει ξανά τμήματα της αρχικής σιδηροδρομικής γραμμής του Stockton and Darlington.

Η ανάγκη να διατηρηθεί ζωντανή αυτή η ιστορία είναι ορατή παντού στην περιοχή. Παρά την παρακμή, υπάρχουν σημάδια ανανέωσης, όπως ο τουρισμός και νέα πολιτιστικά έργα, που αποσκοπούν στο να κρατήσουν την ιστορία ζωντανή. Ένα από αυτά είναι και το νέο «μονοπάτι» μήκους 42 χιλιομέτρων, που θα ακολουθεί την ιστορική διαδρομή της σιδηροδρομικής γραμμής, συνδέοντας το Σίλντον με άλλες ιστορικές τοποθεσίες, όπως το Hopetown Darlington, ένα υπαίθριο μουσείο με πάνω από 30.000 αντικείμενα.

Με «πατέρα» τον άνθρακα

Η απάντηση στο γιατί η περιοχή αποτέλεσε τη γενέτειρα του πρώτου σιδηρόδρομου βρίσκεται στον άνθρακα. Κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης, η ζήτηση για κάρβουνο ήταν τόσο μεγάλη που έπρεπε να βρεθεί ένας πιο αποτελεσματικός τρόπος μεταφοράς. Ενώ κάποιοι πρότειναν τη δημιουργία ενός καναλιού, άλλοι ήθελαν σιδηρόδρομο. Τελικά, η επιρροή του εμπόρου Έντουαρντ Πις, ο οποίος εξασφάλισε το 70% της χρηματοδότησης, έπαιξε καθοριστικό ρόλο.

Ο Τζορτζ Στίβενσον προφήτευσε: «Θα ζήσετε για να δείτε την ημέρα που οι σιδηρόδρομοι θα αντικαταστήσουν σχεδόν όλες τις άλλες μεθόδους μεταφοράς στη χώρα... οι σιδηρόδρομοι θα γίνουν ο μεγάλος αυτοκινητόδρομος για τον βασιλιά και όλους τους υπηκόους του».

Αρχικά, οι επιβάτες ήταν δευτερεύουσας σημασίας, καθώς ο σιδηρόδρομος δημιουργήθηκε για τη μεταφορά αγαθών, όπως σίδηρος, κάρβουνο, ασβέστης και σιτηρά. Ωστόσο, η αλλαγή ήρθε γρήγορα και μέχρι το 1827, περισσότεροι από 30.000 επιβάτες είχαν ταξιδέψει με τα βαγόνια που έσερναν άλογα. Λίγο αργότερα, το 1833, οι ατμομηχανές αντικατέστησαν τα άλογα.

Η επιρροή του Stockton and Darlington Railway παραμένει μέχρι και σήμερα. Ήταν η πρώτη εταιρεία που δημιούργησε διαφορετικές κατηγορίες ταξιδιού και εισήγαγε τη χρήση των σταθμών, ενώ ο «σιδηροδρομικός χρόνος» αποτέλεσε πρότυπο για τη δημιουργία των ζωνών ώρας. Η καινοτομία των Στίβενσον αποτέλεσε το πρότυπο για την κατασκευή σιδηροδρομικών δικτύων σε όλο τον κόσμο, από τον Καναδά μέχρι την Αργεντινή. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα, το δίκτυο τρένων υψηλής ταχύτητας της Κίνας χρησιμοποιεί την ίδια απόσταση μεταξύ των σιδηροτροχιών, την οποία εφηύρε ο Στίβενσον στο Σίλντον πριν από 200 χρόνια.

*Με πληροφορίες από BBC