Νέα έρευνα: Πώς η ψυχική υγεία και τα συναισθήματα συνδέονται με το έντερο
Τα τρισεκατομμύρια βακτήρια που ζουν στο πεπτικό μας σύστημα φαίνεται ότι επικοινωνούν άμεσα με τον εγκέφαλο, επηρεάζοντας τα πάντα, από την αντοχή στο στρες έως τα συμπτώματα της κατάθλιψης και του άγχους
Για χρόνια, η ψυχική υγεία θεωρούνταν ως κάτι που ξεκινούσε και τελείωνε στον εγκέφαλο.
Ωστόσο, ένας αναπτυσσόμενος τομέας έρευνας αποκαλύπτει έναν βασικό παράγοντα στην ιστορία των συναισθημάτων μας: το έντερο, όπως αναφέρει το περιοδικό Time.
Τα τρισεκατομμύρια βακτήρια που ζουν στο πεπτικό μας σύστημα δεν βοηθούν μόνο στην πέψη των τροφών. Φαίνεται ότι επικοινωνούν άμεσα με τον εγκέφαλο, επηρεάζοντας τα πάντα, από την αντοχή στο στρες έως τα συμπτώματα της κατάθλιψης και του άγχους. Οι επιστήμονες αποκαλούν αυτή την αμφίδρομη σχέση «άξονα εντέρου-εγκεφάλου» και αυτή αλλάζει ραγδαία τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη διάθεση και την ψυχική ευεξία.
Τα άτομα με κατάθλιψη έχουν συχνά μικρότερη μικροβιακή ποικιλότητα
Αυτή η σύνδεση δεν είναι μόνο θεωρητική. Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι τα άτομα με κατάθλιψη έχουν συχνά μικρότερη μικροβιακή ποικιλότητα, ότι τα προβιοτικά μπορεί να ανακουφίζουν τα συμπτώματα του άγχους και ότι οι αλλαγές στη διατροφή μπορούν να μεταβάλλουν τη χημεία του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη διάθεση μέσα σε λίγες ημέρες.
«Υπάρχουν πλέον περισσότερες επιστημονικές αποδείξεις από ποτέ για την άμεση σχέση μεταξύ της υγείας του εντέρου και της υγείας του εγκεφάλου», λέει ο Δρ Karl Kwok, γαστρεντερολόγος στο Kaiser Permanente στη Νότια Καλιφόρνια. « Το μικροβίωμα του εντέρου ή άλλα βακτήρια του εντέρου μπορούν σίγουρα να επηρεάσουν τη λειτουργία των νευρώνων».
Το ερώτημα που οι επιστήμονες προσπαθούν τώρα να απαντήσουν είναι πόσο μακριά φτάνει αυτή η επίδραση και πώς μπορούμε να την αξιοποιήσουμε για να νιώθουμε καλύτερα, από μέσα προς τα έξω.
Η επιστήμη της σύνδεσης εντέρου-εγκεφάλου
Αν έχετε νιώσει ποτέ πεταλούδες στο στομάχι σας πριν από μια σημαντική παρουσίαση, έχετε νιώσει τη σύνδεση εντέρου-εγκεφάλου σε δράση. Για δεκαετίες, οι επιστήμονες υπέθεταν ότι το έντερο απλώς ακολουθούσε τις εντολές του εγκεφάλου. Ωστόσο, έρευνες δείχνουν πλέον ότι τα τρισεκατομμύρια μικρόβια στο έντερό μας μπορεί να παίζουν έναν εκπληκτικά ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση των συναισθημάτων και της ψυχικής μας υγείας.
«Οι γραμμές επικοινωνίας μεταξύ του μικροβιώματος του εντέρου και του εγκεφάλου φαίνεται να περιλαμβάνουν προϊόντα εντερικών βακτηρίων, συμπεριλαμβανομένων των νευροδιαβιβαστών», λέει ο Δρ Roy Ziegelstein, καρδιολόγος και ερευνητής για την κατάθλιψη και τις καρδιαγγειακές παθήσεις στο Johns Hopkins. «Επιπλέον, οι αλλαγές στα λίπη ή τα λιπίδια στο αίμα και οι αλλαγές στις χημικές ουσίες που προκαλούν φλεγμονή μπορεί να σχετίζονται με το μικροβίωμα του εντέρου και να «επικοινωνούν» με τον εγκέφαλο».
Αυτές οι βιοχημικές «συνομιλίες» ταξιδεύουν μέσω πολλαπλών καναλιών — του νευρικού συστήματος, των ορμονών και του ανοσοποιητικού συστήματος — σχηματίζοντας τον άξονα εντέρου-εγκεφάλου.
Η Δρ Catherine Ngo, γαστρεντερολόγος και διευθύντρια κινητικότητας στο Hoag Digestive Health Institute στην Καλιφόρνια, το παρομοιάζει με μια πολυσύχναστη μητρόπολη. «Φανταστείτε ότι το έντερό σας είναι μια πολυσύχναστη πόλη και ο εγκέφαλός σας είναι το δημαρχείο πάνω στο λόφο», λέει. «Τα δύο πρέπει να παραμένουν σε συνεχή επαφή για να λειτουργούν όλα ομαλά».
Πώς πραγματοποιείται η επικοινωνία
Αυτή η επικοινωνία πραγματοποιείται μέσω διάφορων βασικών οδών. Το πνευμονογαστρικό νεύρο λειτουργεί ως άμεση γραμμή επικοινωνίας μεταξύ του εντέρου και του εγκεφάλου. Η ανοσολογική οδός μεταδίδει μηνύματα όταν η φλεγμονή αυξάνεται ή μειώνεται. Και το ενδοκρινικό σύστημα μεταδίδει «ενημερώσεις» σχετικά με την πείνα, το άγχος και τη διάθεση.
«Τα μικρόβια βοηθούν να αποφασιστεί ποια προγράμματα θα μεταδοθούν — ένα χαλαρωτικό κανάλι όταν τα πράγματα είναι ισορροπημένα ή εκπομπές με έντονο άγχος όταν δεν είναι», λέει η Ngo.
Η έρευνα υποστηρίζει αυτή την άποψη. Μια μελέτη περιγράφει πώς οι βακτηριακοί μεταβολίτες, οι νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη και το GABA, και τα φλεγμονώδη μόρια μεταφέρονται από το έντερο στον εγκέφαλο, επηρεάζοντας τη διάθεση, τη γνωστική λειτουργία και την αντίδραση του σώματος στο στρες.
Το GABA, ή γάμμα-αμινοβουτυρικό οξύ, είναι ένας νευροδιαβιβαστής που παράγεται στον εγκέφαλο και έχει ανασταλτική δράση, βοηθώντας στη μείωση της νευρικής διέγερσης, την ηρεμία, την καλύτερη ποιότητα ύπνου και τη διαχείριση του στρες
Στην πραγματικότητα, περίπου το 90% της σεροτονίνης του σώματος — ο νευροδιαβιβαστής που συχνά αποκαλείται «χημική ουσία της ευτυχίας» — παράγεται στο έντερο και όχι στον εγκέφαλο. «Δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι μία από τις πιο κοινές κατηγορίες φαρμάκων για τη θεραπεία των διαταραχών της διάθεσης, τα SSRI, μπορεί να έχει γαστρεντερικές παρενέργειες», λέει ο Ngo. «Λειτουργούν σε ένα σύστημα που είναι βαθιά αλληλένδετο».
