Τσιμώνης για Κίνα: Η οργή της μεσαίας τάξης και το δίλημμα του Σι
Τι συμβαίνει τις τελευταίες εβδομάδες στην Κίνα; Γιατί διαδηλώνουν οι πολίτες στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και τι σημαίνει αυτό για το καθεστώς; Ο Κωνσταντίνος Τσιμώνης, επίκουρος καθηγητής Κινεζικής Πολιτικής στο King’s College του Λονδίνου και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο μιλάει στο Newsbomb.gr για την ιστορική συγκυρία στον «Κόκκινο Δράκο», τη σχέση του με τη Δύση και τον «καταλύτη» της πανδημίας.
Ένα μήνα πριν, ο ηγέτης της Κίνας φαινόταν αήττητος. Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ προήδρευσε στο 20ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος, εδραιώνοντας φαινομενικά την κυριαρχία του και μειώνοντας την επιρροή πρώην ηγετών και τυχόν επικριτών του μέσα στο ίδιο το κόμμα. Το περιστατικό με τον πρώην πρόεδρο της χώρας, Χου Τζιντάο να απομακρύνεται κακήν κακώς από την τελετή λήξης του συνεδρίου έκανε το γύρο του κόσμου, πυροδοτώντας διάφορα σενάρια.
Σήμερα, η Κίνα αντιμετωπίζει άνευ προηγουμένου διαδηλώσεις από το Πεκίνο και τη Σαγκάη μέχρι το Τσένγκτού στα νοτιοδυτικά και την Ουχάν, την πόλη απο όπου θεωρείται οτι ξεκίνησε το παγκόσμιο κύμα της πανδημίας του κορονοϊού. Σε μία μαζική έκφραση δημόσιας οργής και αγανάκτησης οι Κινέζοι διαμαρτύρονται και ο πλανήτης παρακολουθεί, επιχειρώντας να εξάγει συμπεράσματα για το μέλλον της υπερδύναμης.
Ο Κωνσταντίνος Τσιμώνης, επίκουρος καθηγητής Κινεζικής Πολιτικής στο King’s College του Λονδίνου και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο φωτίζει τη σύγχρονη κινεζική πραγματικότητα, τις σχέσεις του Πεκίνου με τη Δύση και το -πρωτοφανές όπως το βάφτισαν τα δυτικά μέσα- κίνημα που θύμισε τα γεγονότα στην πλατεία Τιεν-Αν-Μεν.
Γιατί διαδηλώνουν οι άνθρωποι στην Κίνα, είναι απλά και μόνο αγανακτισμένοι για τα μέτρα κατά του κορονοϊού ή εκφράζουν μία γνήσια πολιτική διαμαρτυρία κατα του Σι Τζινπίνγκ και του Κομμουνιστικού Κόμματος, τον ρωτάμε.
Η γενεσιουργός αιτία, ήταν η πυρκαγιά στο Ουρούμτσι στη δυτική Κίνα η οποία είχε θύματα. Αμέσως μετά κυκλοφόρησαν βίντεο και φήμες οτι η πυροσβεστική δεν έφτασε έγκαιρα λόγω των περιορισμών για την covid-19. Ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, καθώς υπήρχε στον πληθυσμό συσσωρευμένη δυσαρέσκεια για την πολιτική μηδενικής ανοχής απέναντι στον κορονοϊό, μετά απο 3 χρόνια μέτρων.
Η εν λόγω πολιτική από τη μία είχε το θετικό στοιχείο ότι κατάφερε να ελέγξει τον αριθμό των θυμάτων σε σχέση με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ωστόσο δε, μεταβλήθηκε όσο μεταβάλλονταν οι συνθήκες. Ήταν μία πολιτική ενδεδειγμένη για τα αρχικά στάδια της πανδημίας, τα πρώτα κύματα του κορονοϊού. Η Κίνα δεν κατάφερε να αναπτύξει αποτελεσματικά εμβόλια, είχε μεγάλο ποσοστό ανεμβολίαστων και δεν πέτυχε τη φυσική ανοσία.
Το θέμα όμως ήταν και πολιτικό, καθώς η «μηδενική ανοχή» απέναντι στον ιό συνδέθηκε και με την ηγεσία η οποία είχε αναπτύξει ένα ισχυρό αφήγημα οτι δηλαδή «εμείς τα καταφέραμε σε σχέση με τη Δύση, η Κίνα μπόρεσε να κρατήσει χαμηλά τον αριθμό των νεκρών». Ήταν ένα προσωπικό στοίχημα για το γόητρο του ίδιου του Σι Τζινπίνγκ.
«Η μεσαία τάξη υποφέρει»
Μετά το 20ό συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος όλοι πίστευαν ότι ο Σι θα έδινε εντολές χαλάρωσης των αυστηρών μέτρων επειδή ισχυροποιήθηκε και εδραίωσε την εξουσία του, κάτι τέτοιο ωστόσο δεν έγινε ποτέ. Ανακοινώθηκαν περιοριστικά μέτρα αλλά κλασικά χωρίς ενημέρωση και πληροφόρηση στους πολίτες. Οι τοπικές κυβερνήσεις εφάρμοζαν κατά βούληση τους περιορισμούς.
Παράλληλα υπάρχει μία γενικότερη δυσαρέσκεια και αγωνία για τις οικονομικές επιπτώσεις, μία διάχυτη αβεβαιότητα για το μέλλον. Η μεσαία τάξη στην οποία βασίζεται το καθεστώς και την οποία θέλει να έχει σύμμαχο υποφέρει από τα μέτρα. Επιπλέον όσοι ενημερώνονται, βλέπουν ότι η Δύση επιστρέφει σε μία κανονικότητα, ενώ η Δύση όχι και απογοητεύονται.
Η Κίνα την τελευταία 10ετία διανύει μία περίοδο σκληρού αυταρχισμού, ο πολιτικός έλεγχος σε κάθε έκφανση της ζωής των πολιτών είναι μεγάλος. Αυτό που μου έκανε εντύπωση δεν είναι οι ίδιες οι διαδηλώσεις κατά των lockdown, είναι το πόσο γρήγορα οι διαδηλώσεις στράφηκαν κατά του Τζινπίνγκ, με έντονα και γρήγορα αντικαθεστωτικά χαρακτηριστικά. Ακούστηκαν ακόμη και βωμολοχίες από τους διαδηλωτές πράγμα πρωτοφανές για την ψυχοσύνθεση και την παράδοση των Κινέζων.
«Το κοινωνικό συμβόλαιο των Κινέζων με το κράτος κατέρρευσε»
Η δυσαρέσκεια των πολιτών έχει να κάνει με πολλά πράγματα, μεταξύ άλλων και με την παρεμβατικότητα του κράτους στην οικονομία. Επί των ημερών του Χου Τζιντάο τα πράγματα ήταν πολύ πιο χαλαρά στην καθημερινότητα, οι πολίτες ήταν πιο ελεύθεροι, το κόμμα πλέον έχει γίνει πανταχού παρών.Οι Κινέζοι νιώθουν οτι το κοινωνικό συμβόλαιο που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια, κατέρρευσε. «Να είστε πιστοί στο κόμμα και εμείς θα σας φροντίσουμε», ήταν σαν να έλεγαν οι αρχές στους πολίτες. Υπήρχε μία άτυπη συμφωνία για την ανταλλαγή των ελευθεριών τους με την υπόσχεση της ευμάρειας.
Πώς απαντάει η κυβέρνηση στη λαϊκή οργή; Υπάρχουν έτοιμα πρωτόκολλα, συνταγές. Σε πρώτη φάση προσπάθησαν να κλείσουν τους χώρους των διαδηλώσεων, όπως η οδός Ουρούμτσι στη Σαγκάη, έβγαλαν ακόμη και την ταμπέλα από το δρόμο επειδή παρέπεμπε στην περιοχή όπου ξέσπασε η φονική πυρκαγιά.
Το 2010 προσθέτει ο κ. Τσιμώνης, όταν ζούσε στο Πεκίνο είχα βιώσει μία αντίστοιχη κατάσταση την περίοδο της Αραβικής Άνοιξης. Υπήρχε κάλεσμα για διαδηλώσεις, όμως οι αρχές είχαν κάνει αδύνατη τη συγκέντρωση του κόσμου. Θυμάμαι έπλεναν τους δρόμους με τεράστια βυτιοφόρα και το πλήθος δεν μπορούσε να συγκεντρωθεί.
Πλέον υπάρχει και ψηφιακή καταστολή, το καθεστώς παρακολουθεί τους διοργανωτές των διαδηλώσεων, τους ίδιους και τους συγγενείς τους. Ελέγχουν το χώρο, καταδιώκουν τους διοργανωτές, αναμένονται ακόμη και επισκέψεις κατ'οίκον.
Παράλληλα, υπάρχουν σημάδια οτι σκέφτονται να χαλαρώσουν τα μέτρα και να ενημερώνουν πιο έγκαιρα και πιο συντονισμένα για το πότε και αν θα ξαναγίνει lockdown. To μεγάλο δίλημμα της ηγεσίας παραμένει. Να επιμείνει και να διατηρήσει την πολιτική του ή να προχωρήσει σε «άνοιγμα» της οικονομίας, με το αντίστοιχο κόστος.
Η χώρα διολισθαίνει στην προσωπολατρία
Η καρδιά του προβλήματος είναι οτι η Κίνα έχει διολισθήσει στην προσωπολατρία και τον συγκεντρωτισμό. Το μεγάλο μάθημα της πολιτιστικής επανάστασης είναι οτι οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται με πλειοψηφία για να υπάρχει συναίνεση, να απορροφούνται οι κοινωνικοί κραδασμοί, ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να ισορροπεί. Με τον Τζινπίνγκ βλέπουμε οτι η εσωτερική δημοκρατία στο κόμμα έχει παραμεριστεί πλήρως.
Δεν υπάρχει πλέον πολυφωνία μέσα στο κόμμα, πρέπει να προστατευθεί η σοφία του ηγέτη. Έτσι λοιπόν ακόμη και αν υποθέσουμε οτι ο Τζινπίνγκ θέλει να χαλαρώσει τα μέτρα, είναι παγιδευμένος στην αυθεντία του, δεν μπορεί εύκολα να κάνει πίσω. Για εμένα το μεγάλο του λάθος είναι οτι πρέπει να βρει έναν τρόπο να νομιμοποιήσει το «άνοιγμα» της οικονομίας, να προμηθευτεί εμβόλια από την ακτά τα άλλα μισητή Δύση.
Γιατί μία χώρα που έχει τη δυνατότητα να στήνει νοσοκομεία με εκατοντάδες κλίνες εν μία νυκτί δεν κατάφερε να καταπολεμήσει τον ιό εδώ και 3 χρόνια, αναρωτιόμαστε.
Αυτό είναι ένα ακόμη μεγάλο σφάλμα του Σι. Ο ίδιος μπορεί να μην είναι αποκλειστικά υπεύθυνος όμως επιδείνωσε σίγουρα τα πράγματα. Πριν από λίγα χρόνια όλοι μιλούσαν για το περίφημο Chinamerica και πλέον η χώρα περιορίζει ελευθερίες και περιορίζει τη συνεργασία με τη Δύση.
Για να στηρίζει ο πληθυσμός τις πολιτικές του καθεστώτος, εξηγεί ο κ. Τσιμώνης πρέπει να παίρνει κάτι σε αντάλλαγμα, οικονομικά ή ιδεολογικά. Γι' αυτό και τροφοδοτείται ο εθνικισμός η ιδέα οτι φταίει πάντα η Δύση, άρα δεν μπορούμε να προμηθευτούμε εμβόλια από αυτήν, άρα καταφεύγουμε στην πολιτική μηδενικής ανοχής, κ.ο.κ.
Χρειάζεται συνεργασία της Κίνας με τη Δύση
Αυτό που χρειάζεται, η ενδεδειγμένη συνταγή για να επιλυθούν πολλές παράλληλες κρίσεις, είναι η συνεργασία της Κίνας με τη Δύση. Το τελευταίο διάστημα δημιουργείται ένας διάδρομος, ένα άνοιγμα για επαναπροσέγγιση ΕΕ-Κίνας με πρωτοπόρο τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς, ο οποίος πρόσφατα επισκέφθηκε το Πεκίνο. Πήρε τη σωστή απόφαση παρά τις επικρίσεις, τερματίζει έναν κύκλο εχθρότητας με το Πεκίνο που ξεκίνησε το 2010.
Βλέπουμε λοιπόν τον επιθανάτιο ρόγχο του καθεστώτος, ειναι μία στιγμή της αλήθειας για την Κίνα και το Κομμουνιστικό Κόμμα;
Σε καμία περίπτωση, για τον απλούστατο λόγο οτι τα καθεστώτα δεν πέφτουν έτσι. Πρέπει να συντρέχουν και άλλοι παράγοντες όπως π.χ. μία διαρεμένη ηγεσία. Αυτό μας έδειξε και η αραβική άνοιξη, υπάρχουν διαδηλώσεις αλλά είναι αρκετά περιορισμένες βλέπουμε εκατοντάδες, χιλιάδες Κινέζους πολίτες στους δρόμους, αλλά σε καμία περίπτωση εικόνες αντίστοιχες με εκείνες που έζησε η Κίνα το '89.
Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύει η Δύση η Κίνα είναι μία χώρα στην οποία γίνονται καθημερινά πολλές διαδηλώσεις με τοπική ατζέντα, όπως λόγου χάρη στο εργοστάσιο παραγωγής Ιphone της Foxconn, μία διαμαρτυρία που έγινε για μισθολογικούς λόγους. Aυτό που είναι διαφορετικό τώρα είναι ότι υπάρχει εθνική ατζέντα για πρώτη φορά. Ο κ.Τσιμώνης θεωρεί οτι μετράμε μέρες μέχρι την πλήρη εξαφάνιση των διαδηλώσεων.
Παρ'όλα αυτά στη συλλογική μνήμη των Κινέζων, οι διαδηλώσεις αυτές θα μείνουν ως τραύμα αξιοπιστίας απέναντι στην κυβέρνηση του Σι Τζινπίνγκ. Εν κατακλείδι, ο παγκόσμιος καπιταλισμός χρειάζεται την παραγωγική βάση της Κίνας, την καταναλωτική βάση της Δύσης και μία συνεργασία σε πολλούς τομείς έρευνας και ανάπτυξης.
Ο «Κόκκινος Δράκος» και η Δύση
Αυτό που μπαίνει εμπόδιο από την πλευρά της Δύσης είναι η άνοδος του λαϊκισμού και από την πλευρά της Κίνας ο υπερσυγκεντρωτισμός του Τζινπίνγκ, ενός ηγέτη με αμφιλεγόμενη ικανότητα διακυβέρνησης. Πρέπει να φύγουμε από το ημιψυχροπολεμικό κλίμα Κίνας-Δύσης.
«Αν θέλεις να τα βρεις με τη Ρωσία πρέπει να τα βρεις με την Κίνα» είχε πει εύστοχα ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρι Κίσινγκερ, «μετρ» της διπλωματίας του 20ου αιώνα. Με άλλα λόγια εξηγεί ο κ.Τσιμώνης για να ελεγχθεί ο Πούτιν και η Ρωσία, πρέπει απαραίτητα να συνδράμει η Κίνα, με τις υπάρχουσες ισορροπίες. Το Πεκίνο μέσα στην ψυχροπολεμική λογική, είδε τη Ρωσία ως σύμμαχο και η Δύση με τη στάση της έφερε επίσης κοντά τις δύο υπερδυνάμεις.
Η Κίνα δεν ήθελε να εμπλακεί, κρατάει φιλορωσική στάση, δεν συμμετείχε στην επιβολή κυρώσεων, θα λέγαμε ότι διατηρεί μία «φιλική ουδετερότητα». Αν οι σχέσεις της Κίνας με τις ΗΠΑ ήταν καλύτερες, αυτό θα είχε ίσως βοηθήσει να τερματιστεί ο πόλεμος, καταλήγει ο κ. Τσιμώνης.
Διαβάστε επίσης
Τουβαλού: Η χώρα που «αγκαλιάζει» το Metaverse πριν... βυθιστεί
Καταφύγια Κροίσων: Τα «bunker της ελίτ» για την ημέρα του Αρμαγεδδώνα
Σουλαδάκη για Ιράν: «Η νέα γενιά της χώρας δεν έχει άλλη επιλογή από την διαμαρτυρία»
