SOS για την αεροπορική ασφάλεια της ΕΕ: Το «μοντέλο ελβετικού τυριού» και τα επικίνδυνα κενά

Οι πιλότοι και το πλήρωμα καμπίνας στις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες αισθάνονται ολοένα και περισσότερο υπό πίεση να εργάζονται πολλές ώρες και να κρύβουν σημάδια κούρασης εις βάρος της ασφάλειας, σύμφωνα με μια σημαντική μελέτη.

Η μείωση του κόστους και το κυνήγι κέρδους στις αεροπορικές εταιρείες έχουν «συστηματικά αποδυναμώσει» την ασφάλεια και πολλοί εξαντλημένοι εργαζόμενοι αισθάνονται πολύ φοβισμένοι για να αμφισβητήσουν τις αποφάσεις της διοίκησης, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου της Γάνδης στο Βέλγιο.

Η μελέτη, στην οποία συμμετείχαν 6.900 εργαζόμενοι, διαπίστωσε επίσης ανησυχίες μεταξύ του πληρώματος καμπίνας που ανέφερε ότι πιέζεται να κάνει πωλήσεις αρωμάτων και αλκοόλ εν πτήσει, παρουσιάζοντας μια σύγκρουση με τον ρόλο τους στη διατήρηση της ασφάλειας και της υγείας των επιβατών. Η έκθεση διαπίστωσε επίσης ότι η πανδημία της Covid-19 είχε επιταχύνει την επιδείνωση των συνθηκών εργασίας.

Οι ερευνητές ανέφεραν ότι μια γενιά έμπειρων πιλότων είχε εγκαταλείψει τον κλάδο, και έχει εγκασταθεί από νεότερους, φθηνότερους και πιο ευέλικτους εργαζόμενους που είναι πιο πιθανό να αποδεχτούν επισφαλείς συμβάσεις που αποδυναμώνουν την ικανότητά τους να τηρούν τα πρότυπα.

Όταν ρωτήθηκαν αν ένιωθαν σίγουροι ότι θα μπορούσαν να αντιδράσουν σε αποφάσεις που τους φάνηκαν δυνητικά επικίνδυνες, περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες στην έρευνα δήλωσαν ότι δεν ένιωθαν σε θέση να «τροποποιήσουν οδηγίες» από τη διοίκηση βάσει αντιρρήσεων για την ασφάλεια. Τα αποτελέσματα έδειξαν επιδείνωση από μια μελέτη του 2014, επίσης από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης, η οποία διαπίστωσε ότι το 82% των πιλότων δήλωσαν ότι ένιωθαν σε θέση να τροποποιήσουν οδηγίες.

Περίπου το 30% των πιλότων δήλωσαν ότι μερικές φορές δίσταζαν να λάβουν αποφάσεις για την ασφάλεια από φόβο πιθανών αρνητικών συνεπειών για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία.

«Η στροφή προς τις ευθύνες πωλήσεων εν πτήσει κινδυνεύει να αποδυναμώσει την ασφάλεια, αλλάζοντας την κεντρική φύση της εργασίας του πληρώματος καμπίνας, δημιουργώντας σύγκρουση ρόλων, ψυχοκοινωνική πίεση και νομικές ασάφειες», έγραψαν οι συγγραφείς της μελέτης, Yves Jorens και Lien Valcke. «Ενώ οι εμπορικές πιέσεις μπορεί να καθιστούν τέτοιες πρακτικές ελκυστικές για τις αεροπορικές εταιρείες, έχουν κόστος για την ευημερία των εργαζομένων, τα πρότυπα ασφαλείας και την επαγγελματική ακεραιότητα».

Οι συμμετέχοντες στη μελέτη μίλησαν για ένα «μοντέλο ελβετικού τυριού», με τα επίπεδα ασφαλείας να αποδυνωμόνται «συστηματικά» -προκαλώντας επιπλέον τρύπες- για οικονομικούς λόγους, με αποτέλεσμα τα ατυχήματα «να εξαρτώνται πλέον από την τύχη αντί για την ισχυρή προστασία».

Με την αυξανόμενη κυριαρχία των αερομεταφορέων χαμηλού κόστους και την ανάκαμψη της εναέριας κυκλοφορίας μετά την πανδημία, το πλήρωμα πιέζεται να εργάζεται σε μεγαλύτερες βάρδιες, με λιγότερες ευκαιρίες για ξεκούραση. Ως αποτέλεσμα, το 42% όλων των πληρωμάτων λένε ότι η διοίκηση δίνει προτεραιότητα στον προγραμματισμό έναντι της ασφάλειας, διαπίστωσαν οι ερευνητές.

Η κόπωση είναι ένα επίμονο πρόβλημα, με το προσωπικό να αισθάνεται συχνά ότι δεν μπορεί να ζητήσει ξεκούραση ακόμη και όταν είναι κουρασμένο ή αδιάθετο. Σχεδόν ένας στους τρεις πιλότους και σχεδόν το ήμισυ του πληρώματος καμπίνας παραδέχτηκαν ότι μερικές φορές διστάζουν να δηλώσουν ότι είναι ακατάλληλοι για πτήση.

Ζητήθηκαν οι απόψεις του πληρώματος, οι οποίες κοινοποιήθηκαν ανώνυμα. Ένας εξ'αυτών είπε: «Νιώθω σαν εγκληματίας μόνο και μόνο επειδή είμαι άρρωστος». Ένας άλλος ανέφερε ότι ο διευθυντής της ευρωπαϊκής βάσης τους φώναξε: «Είστε εδώ για να πουλήσετε γαμ@@το».

Άλλοι παραπονέθηκαν ότι δεν αισθάνονται ότι χαίρουν εκτίμησης. Η αεροπορική εταιρεία «με αντιμετωπίζει ως [αριθμό] και τίποτα άλλο. Δεν υπάρχει σεβασμός για την ψυχική ή σωματική ευεξία. Υπερηφανεύεται για το κέρδος έναντι της ανθρώπινης ευεξίας. Έχει μια κακή, τοξική κουλτούρα στον χώρο εργασίας και μια κουλτούρα φόβου. Αυτός ο φόβος προέρχεται από τον αριθμό των ανθρώπων που απολύονται για ανόητους λόγους».

Ερωτηθέντες για την υγεία τους και αν ένιωθαν ότι οι αεροπορικές εταιρείες νοιάζονται για τους προσωπικούς τους στόχους και την ευημερία τους, το 68% όλου του πληρώματος βρισκόταν κάτω από το θετικό όριο για την ψυχική υγεία, ενώ το 78% θεωρούσε τον εαυτό του «απανθρωπισμένο».

Η έρευνα διαπίστωσε ότι η άτυπη απασχόληση, όπως οι βραχυπρόθεσμες ή αυτοαπασχολούμενες συμβάσεις, ή η εργασία μέσω πρακτορείων σε αντίθεση με την άμεση απασχόληση από την αεροπορική εταιρεία, αποτελεί παράγοντα ανησυχίας, επειδή αυτές οι ομάδες ανέφεραν χειρότερες συνθήκες και χαμηλότερα επίπεδα ευημερίας.

Οι νεότερες ηλικιακές ομάδες και όσοι εργάζονταν στην Πολωνία, την Τσεχία, την Ουγγαρία και άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ήταν πιο πιθανό να κατέχουν άτυπες θέσεις σε σύγκριση με τα μεγαλύτερα σε ηλικία μέλη πληρώματος. Μεταξύ των ατόμων κάτω των 21 ετών, το 41% ​​είχε άτυπη απασχόληση, ενώ το 52% των ανατολικοευρωπαίων είχε άτυπες συμβάσεις.

Η ένταση της εργασίας είχε αυξηθεί επίσης σε σύγκριση με μια δεκαετία πριν λόγω της ψηφιοποίησης, του αυτοματισμού και του υψηλότερου όγκου επιβατών, αφήνοντας λιγότερο χρόνο στο πλήρωμα να εκτελέσει αποτελεσματικά τα καθήκοντά του, ανέφεραν οι συγγραφείς. «Μια ανησυχητική τάση είναι η αυξανόμενη χρήση της «διαχείρισης με βάση τον φόβο», όπου η ευημερία δεν συνδέεται ρητά με τα αποτελέσματα ασφάλειας», ισχυρίζονται οι συγγραφείς. «Η άτυπη εργασία δεν έχει εξαφανιστεί και οι κίνδυνοι που δημιούργησε πριν από μια δεκαετία γίνονται πλέον αισθητοί σε ολόκληρο τον τομέα».

Οι συγγραφείς ανέφεραν ότι, χωρίς βελτιώσεις στους κανόνες και τις συμβάσεις, η αεροπορική βιομηχανία της Ευρώπης κινδύνευε να χάσει το «πλεονέκτημα ασφαλείας» της. «Οι συνθήκες εργασίας δεν αποτελούν πλέον απλώς ένα κοινωνικό ζήτημα – έχουν αντίκτυπο στην ασφάλεια, την ευεξία και την κόπωση, που είναι όλα αλληλένδετα. Χωρίς δίκαιη και σταθερή απασχόληση, δεν μπορούμε να διατηρήσουμε έναν ασφαλή και ανθεκτικό ευρωπαϊκό αεροπορικό τομέα», δήλωσε ο Jorens.

Ο Ignacio Plaza, γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πιλοτηρίων προειδοποίησε: «Η κούρσα προς τα κάτω στις συμβάσεις αγγίζει πλέον κάθε πιλότο – και όταν οι πιλότοι βρίσκονται υπό πίεση, οι επιβάτες αισθάνονται και αυτοί τον κίνδυνο. Αυτές οι καταχρήσεις απαιτούν επείγουσα διερεύνηση».

Διαβάστε επίσης