Καταγγελία κατά της TotalEnergies για συνέργεια σε εγκλήματα πολέμου
Οι κρατούμενοι έμειναν επί τρεις μήνες σε θερμοκρασίες 30 βαθμών, με ελάχιστο φαγητό και νερό. Πολλοί πέθαναν από ασφυξία, ασιτία ή αφυδάτωση.
Τα κεντρικά γραφεία της TotalEnergies στο Παρίσι
Η TotalEnergies κατηγορήθηκε επίσημα τη Δευτέρα για συνέργεια σε εγκλήματα πολέμου και βασανιστήρια, έπειτα από μήνυση που κατατέθηκε στο Παρίσι και αφορά τη σφαγή που σημειώθηκε στις εγκαταστάσεις φυσικού αερίου της εταιρείας στη βόρεια Μοζαμβίκη - υπόθεση που είχε αποκαλυφθεί μετά από έρευνα του Politico.
Η μήνυση, την οποία υπέβαλε το European Centre for Constitutional and Human Rights (ECCHR), υποστηρίζει ότι η TotalEnergies συνέβαλε στη λεγόμενη «σφαγή των κοντέινερ», επειδή «χρηματοδότησε άμεσα και παρείχε υλικό» σε Μοζαμβικανούς στρατιώτες που είχαν αναλάβει την προστασία του έργου από αντάρτες συνδεδεμένους με το ISIS.
Εκτέλεσαν 200 άνδρες
Οι στρατιώτες αυτοί, που στάθμευαν μέσα σε χώρους της εταιρείας κοντά στα σύνορα με την Τανζανία, κατηγορούνται ότι από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο του 2021 βασάνισαν, λιμοκτόνησαν, υπέβαλαν σε ασφυξία, εκτέλεσαν ή εξαφάνισαν περίπου 200 άνδρες που κρατούνταν στην πύλη του συγκροτήματος.
«Η TotalEnergies γνώριζε ότι οι ένοπλες δυνάμεις της Μοζαμβίκης κατηγορούνταν για συστηματικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κι όμως συνέχισε να τις υποστηρίζει αποκλειστικά για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων της», δήλωσε η Κλάρα Γκονζάλες, συνδιευθύντρια του προγράμματος επιχειρήσεων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο ECCHR, που εδρεύει στο Βερολίνο.
Σε προηγούμενη απάντησή της προς το Politico, η TotalEnergies - μέσω της θυγατρικής Mozambique LNG - είχε υποστηρίξει ότι δεν είχε γνώση των δολοφονιών στα κοντέινερ και ότι η «εκτενής έρευνά» της δεν εντόπισε στοιχεία που να επιβεβαιώνουν ακραίες παραβιάσεις ή βασανιστήρια. Τον Μάιο, μιλώντας στη γαλλική Εθνοσυνέλευση, ο διευθύνων σύμβουλος Πάτρικ Πουαγανέ απέρριψε τις καταγγελίες ως «ψευδείς» και κάλεσε όσους κατηγορούν την εταιρεία «να φέρουν αποδείξεις».
56 σελίδες κατηγοριών
Η 56σέλιδη μήνυση, η οποία αναφέρεται επίσης σε καταναγκαστικές εξαφανίσεις, κατατέθηκε στο γραφείο του Γάλλου Εθνικού Εισαγγελέα κατά της Τρομοκρατίας - αρμόδιου και για εγκλήματα πολέμου. Ο εισαγγελέας θα αποφασίσει αν θα ανοίξει επίσημη έρευνα και αν θα ορίσει ανακριτή. Σε περίπτωση παραπομπής, οι ποινές μπορεί να φτάσουν από πέντε χρόνια έως ισόβια.
Το ECCHR κατέθεσε τη μήνυση στη Γαλλία, παρότι τα εγκλήματα συνέβησαν στη Μοζαμβίκη, υποστηρίζοντας ότι η γαλλική εθνικότητα της TotalEnergies θεμελιώνει δικαιοδοσία.
Το ECCHR έχει κινηθεί και στο παρελθόν κατά πολυεθνικών: είχε καταθέσει μήνυση κατά της Lafarge για τη δραστηριότητα της στη Συρία, κατηγορώντας την ότι πλήρωνε «προστασία» στο ISIS. Μετά την ανάληψη της υπόθεσης από τις γαλλικές αρχές, η εταιρεία και οκτώ πρώην στελέχη της δικάζονται στο Παρίσι για χρηματοδότηση τρομοκρατίας - κατηγορία που αρνούνται.
Το Politico αποκάλυψε τον Σεπτέμβριο του 2024 ότι κομάντος που υπηρετούσαν στο έργο της TotalEnergies συνέλαβαν περίπου 500 κατοίκους χωριών, κατηγορώντας τους για υποστήριξη στους αντάρτες. Οι στρατιώτες διαχώρισαν άνδρες από γυναίκες και παιδιά, βίασαν αρκετές γυναίκες και στη συνέχεια στρίμωξαν 180 έως 250 άνδρες σε δύο μεταλλικά κοντέινερ χωρίς παράθυρα, τα οποία λειτουργούσαν ως οχυρωμένη είσοδος των εγκαταστάσεων. Σύμφωνα με 11 επιζώντες και δύο αυτόπτες, οι κρατούμενοι έμειναν επί τρεις μήνες σε θερμοκρασίες 30 βαθμών, με ελάχιστο φαγητό και νερό. Πολλοί πέθαναν από ασφυξία, ασιτία ή αφυδάτωση. Όσοι επέζησαν υπέστησαν ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια πριν αρχίσουν οι εκτελέσεις κατά ομάδες. Μόνο 26 άνδρες σώθηκαν, μετά την ανακάλυψη της επιχείρησης από δύναμη της Ρουάντα που είχε αναπτυχθεί για την αντιμετώπιση του ISIS.
Δεύτερη περίπτωση εμπλοκής της TotalEnergies
Πρόκειται για τη δεύτερη νομική ενέργεια φέτος σε βάρος της TotalEnergies για τη δραστηριότητά της στη Μοζαμβίκη. Τον Μάρτιο, οι γαλλικές αρχές ξεκίνησαν έρευνα για ανθρωποκτονία από αμέλεια και μη παροχή βοήθειας, σχετικά με τον θάνατο 55 εργαζομένων εργολάβων σε επίθεση του ISIS το 2021 στην πόλη Πάλμα. Η εταιρεία αρνείται τις κατηγορίες.
Ο Πουαγανέ αποκάλυψε πρόσφατα ότι η εταιρεία έχει επιβαρυνθεί με επιπλέον κόστος 4,5 δισ. δολαρίων από το 2021, ποσό που ζητά να αποζημιωθεί από τη Μοζαμβίκη. Το έργο στηρίζεται σε δάνεια 14,9 δισ. δολαρίων, ορισμένα από τα οποία πλέον αμφισβητούνται. Η UK Export Finance, που είχε δεσμευτεί για 1,1 δισ. δολάρια, δεν έχει ακόμη εκταμιεύσει τα χρήματα λόγω της δικής της έρευνας για τις δολοφονίες στα κοντέινερ.
Αντίστοιχη έρευνα διεξάγει και η κυβέρνηση της Ολλανδίας, ενώ περιβαλλοντικές οργανώσεις στις ΗΠΑ έχουν προσφύγει κατά της τράπεζας US Export-Import Bank για δάνειο 4,7 δισ. δολαρίων.
Η Λορέτ Φιλιππό, ακτιβίστρια των Friends of the Earth France, δήλωσε ότι «η σοβαρότητα των καταγγελιών πρέπει να θέσει κόκκινη γραμμή στους χρηματοδότες του Mozambique LNG». Η μήνυση περιλαμβάνει φωτογραφίες των κοντέινερ και εσωτερικά έγγραφα της TotalEnergies, τα οποία το Politico απέκτησε μέσω αιτημάτων διαφάνειας σε Ιταλία και Ολλανδία. Σύμφωνα με αυτά, η εταιρεία γνώριζε ότι οι στρατιώτες διέπρατταν συστηματικές παραβιάσεις, ενώ οι αναφορές ασφαλείας της καταγράφουν περιστατικά μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου 2021.
Σε ένα από αυτά, τον Αύγουστο 2021, η TotalEnergies μείωσε τον μισθό και των 1.000 στρατιωτών που υπηρετούσαν στον χώρο, ενώ ο στρατός της Μοζαμβίκης απομάκρυνε 200 από αυτούς.
«Παρά τις γνώσεις αυτές», αναφέρει το ECCHR, «η TotalEnergies συνέχισε να υποστηρίζει άμεσα τη Joint Task Force παρέχοντας στέγαση, τροφή, εξοπλισμό και μπόνους, με την προϋπόθεση ότι τα μπόνους θα κόβονταν σε περίπτωση παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
