Συμμετοχή στα φάρμακα 1 δισ. και χρηματοδοτικό κενό 1,5 δισ. ευρώ προβλέπει μελέτη της Deloitte

Μετασχηματισμό με βάση την αξία στο σύστημα του φαρμάκου, ζητούν οι φαρμακευτικές εταιρείες, ώστε να περάσουμε από «μια συνθήκη, κατά την οποία όλοι οι συμμετέχοντες χάνουν» σε μία νέα, «όπου όλοι οι ενδιαφερόμενοι επωφελούνται».

Για να επιτευχθεί αυτή η μετάβαση, ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) προτείνει μεταρρυθμίσεις πάνω σε τρεις κύριους άξονες, με βάση μελέτη της Deloitte, με τίτλο «Κοιτώντας μπροστά: Ένας οδικός χάρτης για τη φαρμακευτική πολιτική στην Ελλάδα». Τη μελέτη παρουσίασε ο Γιώργος Κουρέπης, Director στην ομάδα Strategy της Deloitte, σε συνέντευξη Τύπου, την Τετάρτη (17/12/2025). Με βάση τα ευρήματα, η κατάσταση στον τομέα του φαρμάκου είναι η εξής:

• η χρηματοδότηση της φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα έχει εγκλωβιστεί σε ένα φαύλο κύκλο που άρχισε από την είσοδο της χώρας στα μνημόνια και που οδηγεί σε μία σειρά από παραδοξότητες.
• ο περιορισμένος έλεγχος της ζήτησης διαιωνίζει ένα μη-αποδοτικό, από πλευράς κόστους, μείγμα, αυξάνοντας τη συνολική δαπάνη.
• η δημόσια χρηματοδότηση δεν ακολουθεί τον ρυθμό αύξησης της συνολικής δαπάνης, οδηγώντας σε αυξημένες επιστροφές.
• ο μηχανισμός των επιστροφών παρέχει ένα σταθερό δημοσιονομικό πλαίσιο, με αποτέλεσμα η Πολιτεία να μην έχει ισχυρό κίνητρο προώθησης μέτρων ελέγχου της συνολικής δαπάνης.

Μύθοι και αλήθειες

Προκειμένου να τεθεί μία κοινή βάση συζήτησης, ο κ. Κουρέτης επέλεξε να απαντήσει σε τρεις διαδεδομένες αντιλήψεις γύρω από το φάρμακο:

Μύθος: Οι φαρμακευτικές εταιρείες επωφελούνται με την αύξηση της δαπάνης και ευθύνονται για την μη αποδοτική λειτουργεία του συστήματος.

Αλήθεια: Οι φαρμακευτικές εταιρείες εισπράττουν μόλις το 38% της αξίας των φαρμάκων που διαθέτουν στην αγορά και ο κλάδος δεν έχει συνολικά κανένα όφελος από την αύξηση της ονομαστικής φαρμακευτικής δαπάνης.

Μύθος: Υπάρχει επαρκής και ισότιμη πρόσβαση σε φάρμακα για όλους τους πολίτες

Αλήθεια 1: Ενώ ο αριθμός νέων καινοτόμων φαρμάκων που διατίθενται στην αγορά είναι κοντά στον Ευρωπαϊκό μ.ο., πολλά από αυτά είναι μερικώς διαθέσιμα ή εισέρχονται από εναλλακτικά κανάλια (π.χ., ΙΦΕΤ)

Αλήθεια 2: Πρωτογενής έρευνα στις καινοτόμες φαρμακευτικές εταιρείες έδειξε πως ο κλάδος εκτιμά πως μόλις 1 στα 5 νέα φάρμακα, από αυτά που έχουν πάρει έγκριση από τον EMA, θα έρθουν στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια

Μύθος: Η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην υπερσυνταγογράφηση φαρμάκων

Αλήθεια: Δεν υπάρχει υπερκατανάλωση σε όρους όγκου σκευασμάτων στην αγορά καθώς μελέτες δείχνουν πως σε πολλές βασικές θεραπευτικές κατηγορίες (ATC - βάση ταξινόμησης ΟΟΣΑ) η Ελλάδα βρίσκεται σε χαμηλότερα επίπεδα κατανάλωσης (DDD) από τον μ.ο. της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι υψηλότερες επιστροφές στην Ευρώπη

Σύμφωνα με τον κ. Κουρέπη, η Ελλάδα παρουσιάζει τα υψηλότερα επίπεδα επιστροφών, ενώ έχει από τις χαμηλότερες τιμές πρωτοτύπων στην Ευρώπη. Παρά τις αυξήσεις στη δημόσια δαπάνη τα τελευταία χρόνια, τα επίπεδα επιστροφών εξακολουθούν να έχουν ανοδική τάση. Ενώ οι κανόνες τιμολόγησης μεταξύ καναλιών διανομής είναι κοινοί, υπάρχουν σημαντικές διακυμάνσεις στα επίπεδα επιστροφών. Τα κόστη κοινωνικών και προνοιακών πολιτικών δημιουργούν αυξημένη δαπάνη που καλύπτεται από τη βιομηχανία. Η πολυπλοκότητα, τέλος, ενισχύεται με την προσθήκη καναλιών και εξαιρέσεων, σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές τάσεις (υπάρχουν δύο κανάλια διανομής στα περισσότερα κράτη).

Οι διεθνείς τάσεις και προκλήσεις

Παράλληλα, η Ελλάδα καλείται σήμερα να αντιμετωπίσει μια σειρά από διεθνείς προκλήσεις, τη στιγμή που η κατά κεφαλήν δημόσια χρηματοδότηση υπολείπεται σημαντικά συγκρίσιμων αγορών. Από το 2020 έως το 2022, η Ελλάδα κατέγραψε τη μεγαλύτερη αύξηση συνολικής δαπάνης (22%) και τη μικρότερη αύξηση δημόσιας δαπάνης (5%) σε κατά κεφαλήν όρους, συγκρινόμενη με τις νότιες και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Οι παγκόσμιες πιέσεις στην καινοτομία και οι αλλαγές στις επενδυτικές προτεραιότητες, ο ανταγωνισμός μεταξύ ΗΠΑ, Κίνας και Ευρώπης, οι πιέσεις τιμών από τις ΗΠΑ κλπ. θέτουν σημαντικές προκλήσεις στη βιωσιμότητα της φαρμακευτικής καινοτομίας που πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Ο διττός στόχος της εξισορρόπησης

Για να εξισορροπήσει το σύστημα θα πρέπει να τεθεί ένας διττός στόχος, σύμφωνα με τη μελέτη: να υπάρξει συγκράτηση της συνολικής δαπάνης και αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να εισαχθεί ένας μηχανισμός συνυπευθυνότητας για τη διαχείριση των αποκλίσεων.

Αν δεν υπάρξει διαχείριση στη δαπάνη, αυτή μπορεί να φτάσει τα 10,5 δισ. ευρώ έως το 2028. Απαιτείται σταδιακός επαναπροσδιορισμός της δημόσιας επένδυσης στο φάρμακο, στο επίπεδο των χωρών της Νότιας Ευρώπης, καθώς, όπως καταδεικνύει η μελέτη της Deloitte, το χρηματοδοτικό κενό θα ανέλθει σε 1,5 δισ. ευρώ έως το 2028. Η δε συμμετοχή των ασθενών, θα ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ μέχρι το 2028.

Για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού προτείνεται τα 800 εκατ. ευρώ να αφορούν πρόσθετη χρηματοδότηση και τα 700 εκατ. ευρώ να προέλθουν από μεταρρυθμίσεις για καλύτερο έλεγχο της δαπάνης.

Ταυτόχρονα, θα πρέπει να μειωθούν οι υποχρεωτικές επιστροφές (clawback & rebates). Ένας ρεαλιστικός και εφικτός στόχος που θέτει η μελέτη, είναι οι υποχρεωτικές επιστροφές να πέσουν σε ποσοστό κοντά στο 40%, στα επίπεδα δηλαδή του 2020, που αποτέλεσε τη βάση για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Τέλος, τονίζεται ότι αν δεν ληφθούν και δεν υλοποιηθούν δομικά μέτρα άμεσα, η φαρμακευτική δαπάνη θα οδηγηθεί σε μη βιώσιμα επίπεδα, με ό,τι συνέπειες θα έχει αυτό για τον κλάδο, αλλά και κυρίως για την πρόσβαση των ασθενών στις θεραπείες τους.

Οδικός χάρτης

Τρεις είναι οι στρατηγικοί άξονες, πάνω στους οποίους διαρθρώνεται ο οδικός χάρτης για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων που προτείνει ο ΣΦΕΕ:

1. Κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού

2. Έλεγχος της δαπάνης / Εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων

3. Ενίσχυση πρωτοβάθμιας φροντίδας και εστίαση στην πρόληψη.

Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: μεταρρύθμιση HTA, διαπραγματεύσεις βάσει αξίας, επανεξέταση πλαισίου αποζημίωσης, εξασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης, ολιστική διαχείριση της ζήτησης, ενεργοποίηση οικοσυστήματος δεδομένων, δημιουργία εθνικού φαρμακευτικού συμβουλίου.