Βενεζουέλα: Πλοία «ζόμπι» και στόλοι φάντασμα - Πώς γίνεται το λαθρεμπόριο «μαύρου χρυσού»

Σε μια περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης μεταξύ των ΗΠΑ και της Βενεζουέλας, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ διέταξε ναυτικό αποκλεισμό για να εμποδίσει τα πετρελαιοφόρα που έχουν υποστεί κυρώσεις να εισέρχονται και να εξέρχονται από τη χώρα της Νότιας Αμερικής.

Η Βενεζουέλα -η οποία διαθέτει τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο- εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου για τη χρηματοδότηση των κυβερνητικών δαπανών της. Οι κυρώσεις των ΗΠΑ ωστόσο που στοχεύουν την κρατική πετρελαϊκή εταιρεία PDVSA της Βενεζουέλας έχουν δυσχεράνει την εξαγωγή πετρελαίου για την κυβέρνηση της Βενεζουέλας, οδηγώντας την να καταφύγει σε έναν στόλο «πλοίων-φαντασμάτων». Τι γνωρίζουμε για αυτά τα σκάφη και πώς λειτουργούν;

«Πλήρης και ολοκληρωτικός αποκλεισμός»

Μέχρι την περασμένη εβδομάδα, τουλάχιστον 30 από τα 80 πλοία στα ύδατα της Βενεζουέλας ή που πλησίαζαν τη χώρα τελούσαν υπό αμερικανικές κυρώσεις, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε το TankerTrackers.com. Αυτά είναι τα πλοία που στοχεύει ο Πρόεδρος Τραμπ με τον «πλήρη και ολοκληρωτικό αποκλεισμό όλων των πετρελαιοφόρων που υπόκεινται σε κυρώσεις και εισέρχονται και εξέρχονται από τη Βενεζουέλα», ανακοίνωσε στον λογαριασμό του στο Truth Social στις 16 Δεκεμβρίου .

Η ανάρτηση έγινε λιγότερο από μία εβδομάδα αφότου οι ΗΠΑ κατέσχεσαν ένα πετρελαιοφόρο που πιστεύεται ότι ήταν μέρος του «στόλου-φάντασμα» στα ανοικτά των ακτών της Βενεζουέλας, το οποίο χρησιμοποίησε διάφορες στρατηγικές για να αποκρύψει το έργο του.

Ο Τραμπ επέβαλε κυρώσεις στην πετρελαϊκή βιομηχανία της Βενεζουέλας ήδη από το 2019, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του ως πρόεδρος. Εκείνη τη χρονιά, οι εξαγωγές αργού πετρελαίου της Βενεζουέλας μειώθηκαν κατά περισσότερο από το μισό, από περίπου 1,1 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα τον Ιανουάριο σε περίπου 495.000 μέχρι το τέλος του 2019, σύμφωνα με την Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ.

Έξι χρόνια αργότερα, οι κυρώσεις παραμένουν σε ισχύ, αλλά οι εξαγωγές πετρελαίου της Βενεζουέλας έχουν αυξηθεί ξανά σε περίπου 920.000 βαρέλια την ημέρα από τον Νοέμβριο, σύμφωνα με το Reuters. Ενώ αυτό υπολείπεται κατά πολύ του μέγιστου επιπέδου εξαγωγών πετρελαίου της χώρας, που ήταν 3 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, το 1998, αυτή η μερική ανάκαμψη δείχνει ότι οι κυρώσεις κατά της Βενεζουέλας δεν λειτουργούν όπως ήλπιζαν οι ΗΠΑ. Αυτό δείχνει ότι η κυβέρνηση του Νικολάς Μαδούρο έχει βρει νέους τρόπους να πουλήσει πετρέλαιο της Βενεζουέλας με επίκεντρο τον «στόλο-φάντασμα».

Οι στόλοι-φάντασμα δεν είναι φαινόμενο μόνο της Βενεζουέλας

Οι «στόλοι-φάντασμα» αποτελούν ένα αυξανόμενο φαινόμενο, που χρησιμοποιείται όχι μόνο από τη Βενεζουέλα αλλά και από δύο άλλες χώρες παραγωγής πετρελαίου που υπόκεινται σε δυτικές κυρώσεις - τη Ρωσία και το Ιράν. Η εταιρεία χρηματοοικονομικών πληροφοριών S&P Global εκτιμά ότι ένα στα πέντε πετρελαιοφόρα παγκοσμίως χρησιμοποιείται για λαθρεμπόριο πετρελαίου από χώρες που έχουν υποστεί κυρώσεις.

Από αυτά, το 10% μεταφέρει μόνο πετρέλαιο Βενεζουέλας, το 20% μεταφέρει πετρέλαιο από το Ιράν, ενώ το 50% προορίζεται αποκλειστικά για ρωσικό πετρέλαιο. Το υπόλοιπο 20% δεν συνδέεται με καμία συγκεκριμένη χώρα και μπορεί να μεταφέρει πετρέλαιο από περισσότερα από ένα από αυτά τα έθνη. Οι κυρώσεις για το πετρέλαιο στοχεύουν στην αποθάρρυνση χωρών ή εταιρειών από την αγορά ή την εμπορία αργού πετρελαίου από χώρες που έχουν υποστεί κυρώσεις.

Εταιρείες και έθνη που αγοράζουν πετρέλαιο από χώρες που έχουν υποστεί κυρώσεις, όπως η Βενεζουέλα, κινδυνεύουν να υποστούν και οι ίδιες κυρώσεις από τις ΗΠΑ. Οι χώρες που έχουν υποστεί κυρώσεις προσφέρουν το πετρέλαιό τους με μεγάλες εκπτώσεις, έτσι ώστε οι εταιρείες ή τα έθνη να είναι πρόθυμα να αναλάβουν το ρίσκο να το αγοράσουν, εφαρμόζοντας παράλληλα κόλπα για να συγκαλύψουν την προέλευσή του.

Ψεύτικες σημαίες και αλλαγές ονόματος

Μία από τις πιο συνηθισμένες στρατηγικές που χρησιμοποιούν τα τάνκερ-φαντάσματα είναι η συχνή αλλαγή ονόματος ή σημαίας - μερικές φορές αρκετές φορές μέσα σε ένα μήνα. Για παράδειγμα, το δεξαμενόπλοιο που κατασχέθηκε αυτήν την Τετάρτη ονομάζεται The Skipper, σύμφωνα με το CBS News.

Το πλοίο έχει υποστεί κυρώσεις από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ από το 2022 για τον φερόμενο ρόλο του σε ένα δίκτυο λαθρεμπορίου πετρελαίου που βοηθά στη χρηματοδότηση των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν και της λιβανέζικης πολιτοφυλακής Χεζμπολάχ, σύμφωνα με το CBS.

Εκείνη την εποχή, το δεξαμενόπλοιο ονομαζόταν Adisa, αλλά αρχικά ονομαζόταν Toyo. Ήταν ένα από τα πλοία που συνδέονταν με τον Ρώσο μεγιστάνα πετρελαίου Βίκτορ Αρτέμοφ, ο οποίος επίσης υπόκειται σε κυρώσεις. Το Skipper είναι ένα πλοίο 20 ετών - ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ των δεξαμενόπλοιων-φαντασμάτων. Οι μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες συνήθως απορρίπτουν τα πλοία τους μετά από 15 χρόνια υπηρεσίας και μετά από 25 χρόνια συνήθως διαλύονται.

«Πλοία ζόμπι»

Ένα άλλο τέχνασμα που χρησιμοποιούν αυτά τα πλοία είναι να κλέβουν την ταυτότητα των διαλυμένων πλοίων χρησιμοποιώντας τους μοναδικούς αριθμούς νηολόγησης που τους έχει εκχωρήσει ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός - παρόμοιο με τους εγκληματίες που χρησιμοποιούν την ταυτότητα ενός νεκρού ατόμου. Αυτά είναι γνωστά ως «πλοία ζόμπι».

Τον περασμένο Απρίλιο, ένα πλοίο με την ονομασία Varada έφτασε στα χωρικά ύδατα της Μαλαισίας μετά από ένα δίμηνο ταξίδι από τη Βενεζουέλα. Κίνησε υποψίες επειδή ήταν ένα σκάφος 32 ετών και ύψωνε τη σημαία των Κομορών, ενός νησιωτικού έθνους στα ανοικτά της ανατολικής Αφρικής, κάτι που αποτελεί δημοφιλή επιλογή μεταξύ των πλοίων που θέλουν να αποφύγουν τον εντοπισμό.

Σύμφωνα με έρευνα του Bloomberg, επρόκειτο για ένα πλοίο-ζόμπι, καθώς το πραγματικό Varada είχε διαλυθεί στο Μπαγκλαντές το 2017. Το πρακτορείο ειδήσεων συνέκρινε δορυφορικές εικόνες με ιστορικές φωτογραφίες για να εντοπίσει τέσσερα πλοία-ζόμπι που μετέφεραν αργό πετρέλαιο της Βενεζουέλας.

Άλλες συνήθεις τακτικές περιλαμβάνουν τη συγκάλυψη της προέλευσης του αργού πετρελαίου μέσω της μεταφοράς του σε διεθνή ύδατα σε νομικά συμμορφούμενα δεξαμενόπλοια με άλλες σημαίες. Στη συνέχεια, αυτά παραδίδουν το πετρέλαιο στον προορισμό του, παρουσιάζοντάς το ως προερχόμενο από χώρα στην οποία δεν έχουν επιβληθεί κυρώσεις.

Αυτό συνέβη με τις εξαγωγές πετρελαίου της Βενεζουέλας προς την Κίνα κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ, όταν οι κυρώσεις έγιναν αυστηρότερες. Ένα άλλο συνηθισμένο κόλπο μεταξύ αυτών των δεξαμενόπλοιων είναι η απενεργοποίηση του Αυτόματου Συστήματος Αναγνώρισης, το οποίο μεταδίδει δεδομένα όπως το όνομα, η σημαία, η θέση, η ταχύτητα ή η διαδρομή του σκάφους. Αυτό επιτρέπει στα πλοία να αποκρύψουν την ταυτότητα και την τοποθεσία τους.

Η εταιρεία ναυτιλιακών κινδύνων Vanguard Tech πιστεύει ότι το The Skipper «πλαστογραφούσε τη θέση του για μεγάλο χρονικό διάστημα» - δηλαδή, μετέδιδε ένα ψευδές σήμα, κάνοντάς το να φαίνεται ότι βρίσκεται σε διαφορετική τοποθεσία.

Σύμφωνα με έκθεση του Οκτωβρίου από την ΜΚΟ κατά της διαφθοράς Transparencia Venezuela, υπήρχαν 71 ξένα δεξαμενόπλοια στα λιμάνια της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας της Βενεζουέλας PDVSA - εκ των οποίων τα 15 υπόκεινται σε κυρώσεις και εννέα συνδέονται με στόλους-φαντάσματα. Διαπίστωσε ότι 24 δεξαμενόπλοια λειτουργούσαν μυστικά, με απενεργοποιημένα τα υποχρεωτικά σήματα τοποθεσίας τους. Η ΜΚΟ αναφέρει ότι εντόπισε έξι μεταφορές φορτίου από πλοίο σε πλοίο στα ανοικτά της δυτικής Βενεζουέλας.

Τα περισσότερα από τα πλοία ύψωναν σημαίες χωρών που θεωρούνται φορολογικοί παράδεισοι με χαλαρή εποπτεία των κυρώσεων, συμπεριλαμβανομένων του Παναμά, των Κομορών και της Μάλτας. Πολλά πέρασαν περισσότερες από 20 ημέρες χωρίς να δέσουν σε τερματικό σταθμό πετρελαίου, σε αντίθεση με τα πλοία που λειτουργούν από την Chevron και στα οποία έχουν εγκριθεί από τις ΗΠΑ στη Βενεζουέλα, τα οποία φορτώνουν και αναχωρούν εντός έξι ημερών.

«Η παρατεταμένη παραμονή σε λιμενικές περιοχές χωρίς άμεση προσέγγιση σε τερματικούς σταθμούς πετρελαίου εγείρει σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με το είδος των επιχειρήσεων που διεξάγουν αυτά τα πλοία», αναφέρει η Transparencia Venezuela στην έκθεσή της. Δεδομένου ότι η επιχείρηση κατάληψης του πλοίου στις 10 Δεκεμβρίου προήλθε από το αεροπλανοφόρο USS Gerald Ford - το μεγαλύτερο στον κόσμο - το οποίο αποτελεί πλέον μέρος της μαζικής στρατιωτικής ανάπτυξης των ΗΠΑ στα ύδατα της Καραϊβικής , η ικανότητα του Maduro να βασίζεται στον στόλο-φάντασμα είναι πιθανό να περιοριστεί σημαντικά.

Διαβάστε επίσης